Prvog septembra u Poljskoj obilježiće se 80 godina od početka Drugog svjetskog rata nizom manifestacija. Rukovodstvo Poljske na njih je pozvalo je nasljednike učesnika ovog užasnog rata. Među njima su i države nekadašnje savezne republike SSSR-a: Azerbejdžan, Jermenija, Bjelorusija, Gruzija, Letonija, Kazahstan, Litvanija, Moldavija, Ukrajina i Estonija.
Jedino je Ruska Federacija, država u svijetu priznata kao pravna nasljednica SSSR-a, izostavljena sa spiska zvanica. Kako to smatra poljska strana, SSSR je 1939. narušio međunarodno pravo, a današnja Rusija uključena je u konflikt na istoku Ukrajine.
Ostavimo po strani stari „spor Slovena između sebe“, perfidne ciljeve koje poljska strana želi da postigne razumijemo dobro. Kreirajući jubilej svjetske katastrofe po svom nahođenju, zvanična Poljska sve užase i strahote Drugog svjetskog rata podredila je svojoj nacionalnoj tragediji, da su upravo oni bezuslovna i glavna žrtva planetarne katastrofe, žrtva ispred svih drugih.
Postavljajući ovako stvari, zanemaruju se glavne pouke koje smo izvukli iz Drugog svjetskog rata: pobjeda humanizma, istinskih ljudskih vrijednosti nad nacizmom i fašizmom. U ovoj pobjedi, doprinos naroda Sovjetskog Saveza bio je ključni.
Svojeobrazni, egocentrični jubilej po scenariju poljskih vlasti, produžava liniju NATO i Evropske unije, koji su u potpunosti prećutali ulogu SSSR-a u zajedničkoj pobjedi nad nacizmom i fašizmom, tokom obilježavanja 75. godišnjice od savezničkog iskrcavanja u Normandiji u junu ove godine.
Tendencije minimiziranja ogromnih žrtava koje je podnijela naša zemlja za uništenje fašizma i obnovu poljske države, dobijaju cinični obris sramnog buvljaka. Ne pozvavši delegaciju Rusije, poljske vlasti „milostivo“ su dozvolile samo dijelu potomaka učesnika u pobjedi nad fašizmom da učestvuju na manifestacijama. Neće li to dovesti do toga da se zamagle gubici, bol i stradanje onih zemalja, koje su voljom organizatora izostavljene u manifestacijama 1. septembra?
Pokušavajući da Poljsku u 30-im godinama prošlog vijeka predstave kao miroljubivu državu, njene sadašnje vlasti flagrantno ignorišu dokumente i činjenice, koje svjedoče o tome da je upravo Poljska i te kako pomogla raspirivanju rata u Evropi. Istorijska je ironija da sada potomci onih koji su svojom kratkovidnom politikom raspirili ratni požar, ne samo sebi, već i drugim narodima, žele da svoju istorijsku traumu učine glavnom temom sjećanja na Drugi svjetski rat.
Ukoliko potomci pobjednika iz reda država postsovjetskog prostranstva pristanu na ciničnu igru poljskih političara, da li će oni tako izdati svoje pretke? Upravo sjećanje na njih poljske vlasti žele da omalovaže.
Očigledno, poljsko rukovodstvo može da pretenduje na ulogu političkog, duhovnog i moralnog lidera u Centralnoj i Istočnoj Evropi, samo ukoliko iz konteksta izbaci Rusiju, pravnu nasljednicu SSSR-a, pobjednika u Drugom svjetskom ratu. Prisustvo ruske delegacije na manifestacijama 1. septembra neminovno bi dovelo do rušenja planova onih koji jubileje i proslave žele da iskoriste kao instrument za prekrajanje istorije Drugog svjetskog rata.
Predstavljajući čitavom svijetu i pozvanim državama svoje istorijske rane, aktuelno tamošnje rukovodstvo želi eksploatisati teoriju o Poljskoj kao glavnoj i nevinoj žrtvi Drugog svjetskog rata, istovremeno osuduvši SSSR i Rusiju za 1939-u. U tome što poljsko rukovodstvo smatra „svijetlom budućnošću“ ima mjesta za mnoge bivše sovjetske republike, ali ne i za Rusiju. Realizacija ovakvog scenarija bila bi definitivan kraj jaltinsko-potsdamskog sistema međunarodnih odnosa.
Trenutno se pažljivo radi, imajući u vidu i skorašnju manifestaciju, da se zabije klin između država članica Evroazijskog ekonomskog saveza i Savezne države Ruske Federacije i Bjelorusije. Ne treba isključiti da bi Poljska kasnije tražila povratak svojih granica iz 1939-e, što podrazumijeva teritorije koje danas pripadaju Bjelorusiji, Litvaniji i Ukrajini. A možda i da se Moldavija, koja se 1940. konstituisala kao Moldavska Sovjetska Socijalistička Republika liši suvereniteta?
O svemu ovome mi imamo obavezu upozoriti javnost država čiji su narodi dali veliki doprinos pobjedi nad fašizmom. Sjećanje na nju ne poznaje granice, ne razlikuje nacionalnosti i prevazilazi tekuće političke prilike i tendencije.
