Stručnjaci sa Balkana pozdravljaju plan NATO-a za otvaranje šest novih komandnih centara u istočnoj Evropi, kao znak da se taj region ne zanemaruje.
Ministri odbrane iz 28-članog vojnog saveza usaglasili su se 5. februara u vezi uspostave komandno- kontrolnih jedinica u Bugarskoj, Estoniji, Latviji, Litvaniji, Poljskoj i Rumuniji.
Taj potez uslijedio je „u svjetlu promenljivog sigurnosnog okruženja istočno i južno od granica Alijanse,“ stoji u saopštenju NATO-a.
Tim novim centrima „u šest naših istočnih savezničkih zemalja“ osigurava se „da imamo prave snage, na pravom mestu, u pravo vreme,“ izjavio je generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg.
„Našim odlukama jasno se stavlja do znanja da je NATO odlučan po pitanju odbrane svih saveznika od bilo kakvih pretnji iz bilo kog pravca,“ dodao je on.
Komandnim centrima u istočnoj Evropi ojačaće se regionalna sigurnost, kažu analitičari.
Prema riječima Adriana Cioroianua, rumunskog istoričara, pisca i bivšeg ministra vanjskih poslova Rumunije,“ odlukom NATO-a o uspostavi komandnih centara ne objavljuje se rat, već se njome naglašava nestabilnost na istočnim granicama tog Saveza.“
„NATO, iako odbrambeni savez, prisiljen je na donošenje takve odluke, pošto se u njegovom neposrednom susjedstvu granice suverenih država prisilno ponovo prekrajaju,“ izjavio je Cioroianu za SETimes.
Metodi Hadži Janev, profesor na Vojnoj akademiji u Skoplju, slaže se da je taj potez NATO-a neophodan.
„Okolnosti geopolitičkog plana veoma se razlikuju od onih na kraju Hladnog rata. NATO mora biti čvrst u svojim koracima,“ rekao je on.
Stručnjaci govore da su novi centri NATO-a rezultat krize u Ukrajini, kako bi se pokazalo da NATO ostaje snažna podrška i zaštitnik svojih saveznika u tim delovima Evrope.
Prema riječima ministra vanjskih poslova Rumunije Bogdana Aurescua, NATO bi za dvije godine u Rumuniji mogao pokrenuti novi komandno-kontrolni centar na nivou divizije.
Uspostava trajnih vojnih objekata NATO-a i SAD-a, poput antiraketne baze u Deveselu i tih novih komandnih centara, nosi ozbiljnu političku poruku za Rusiju: da se Rumunija nikada neće vratiti njenoj sferi utjecaja, izjavio je ministar za Evenimentul Zilei.
Događaji u Ukrajini i na Bliskom istoku neizbježno su doveli do novog strateškog pristupa NATO-a, kaže profesor iz Prištine Behlul Beqaj.
„Cjelokupna geostrateška situacija ima nove momente koji zahtevaju nova preventivna rješenja, te široku podršku svih potencijalnih partnera, kako bi radi svoje sopstvene sigurnosti bili zaštićeni od strane NATO-a,“ rekao je on.
Time se šalje i signal islamskom i pravoslavnom svetu da poštuju različitosti, dodao je on.
Janev je rekao da prisustvo NATO-a može igrati važnu ulogu u smanjivanju uticaja Rusije na taj region. Integracija Balkana strateški je interes NATO-a, kako bi se sprečilo da region postane „područje razdora kog Rusija može zauzeti kroz različite oblike uticaja — ekonomskog ili vojnog,“ izjavio je Janev.
Makedonija i region dele ciljeve NATO-a, rekao je Goran Ilić, profesor međunarodne politike na Državnom univerzitetu u Bitolju. On je dodao i to da NATO ima pravo i obavezu da deluje u skladu sa interesima svojih država-članica i saveznika.
„To pozicioniranje NATO-a podrazumeva garanciju sigurnosti u određenim regionima i institucionalno jačanje, te jačanje kadrovskih kapaciteta na vanjskim granicama Alijanse,“ rekao je Ilić.
Miki Trajkovski
