04.06.1996. T e l a v i v (Tanjug) Memorijalni centar holokausta Jad Vašem u Jerusalimu uputio je pismo hrvatskom predsedniku u kome se ističe da je prosto nezamislivo da se na mesto masovnih ubistava i nacističkog genocida, Jasenovac, uz ubijene sahrane i njihove ubice.
„Nemoguće je da to mesto služi kao memorijal i za jevrejske žrtve i njihove ubice ustaše“, kaže se u pismu. „To ne znači samo pokušaj rehabilitacije fašističkih kriminalaca, već je neoprostiva povreda sećanja na ubijene žrtve“.
„Uprava Jad Vašema vam se obraća gospodine predsedniče sa zahtevom da ne narušavate sećanje na ubijene. Jasenovac mora biti spomenik i komemorativno mesto žrtava fašizma i njegova svetost se jednostavno ne sme narušavati“, ističe se u poruci Tuđmanu.
U pismu se navodi da je 1941. godine oko 40.000 Jevreja živelo u Hrvatskoj, a od toga ih je 25.000 ubijeno u koncentracionom logoru smrti Jasenovac, od strane hrvatskih ustaša, pod vođstvom Pavelića, u okviru plana nacističke Nemačke za uništenje jevrejskog naroda.
Jasenovac— najveće gubilište Jevreja, Srba i Roma
Z a g r e b, 6. juna (Tanjug) Ideja hrvatskog predsednika F. Tuđmana da se „preuredi“ Jasenovac u spomen područje „svim hrvatskim žrtvama rata“ naišla je na brojne negativne reakcije u svetu, pa i u hrvatskoj javnosti, naročito na stranicama nezavisnih listova. Splitski list „feral tribjun“ ocenio je da je to „morbidna ideja“ i da se njome nameravaju pomešati kosti žrtava i njihovih krvnika.
Raspravi o temi Jasenovca pridružio se i splitski list „slobodna Dalmacija“ koji je objavio opširan razgovor sa predstavnicima triju verskih zajednica Jevrejske opštine, SPC i Katoličke crkve.
Predsednik jevrejske opštine u Zagrebu Ognjen Kraus podsetio je na rezoluciju evropskog parlamenta donesenu u februaru 1993. o zaštiti koncentracionih logora kao istorijskih spomenika. „Jasenovac je najveće gubilište Jevreja, Srba i Roma u Hrvatskoj koje je ustaška ideologija želela da istrebi, ali i Hrvata nepoćudnih ustaškom režimu. On je mesto genocida nad nehrvatskim stanovništvom“, upozorio je Kraus. Jevreji u hrvatskoj, dodao je on, ne mogu da zamisle da se na jednom mestu, u Jasenovcu, uz kosti Jevreja, nađu i posmrtni ostaci i onih koji su krivi za njihovu patnju i mučeništvo. „Preuređenjem jasenovačkog memorijalnog područja nestao bi simbol ustaškog terora i zločinačke NDH“, istakao je on.
Protonamesnik SPC u Zagrebu Milenko Popović: „u Jasenovcu nije pokopan nijedan borac drugog svetskog rata, nego isključivo civilne žrtve programiranog ustaškog terora“. Radilo se o nevinim žrtvama triju naroda Srba, Jevreja i Roma, ali i o nevinim žrtvama hrvatskog naroda, rekao je prota Popović i dodao: „Ako se i ne bi prenosile kosti, postavili bi se nekakvi spomenici, i spomen ploče, kojima bi se zajedno označilo novo memorijalno područje. Spomenici ubojicama nad grobovima njihovih žrtava“.
Legalizovanje progona“Slobodna Dalmacija“ ukazuje i na to da još do sada u vezi se idejama o Jasenovcu ne jedan biskup, niti biskupija kao ni biskupska konferencija, ni jedno crkveno telo, nije u katoličkoj crkvi u hrvatskoj ništa reklo o tome. List prenosi „lično, svešteničko mišljenje“ glavnog i odgovornog urednika katoličke novinske agencije u Zagrebu don Živka Kustića. Dnevnik kaže da stavovi don Živka Kustića „zacelo korespondiraju sa današnjim pretežnim mišljenjem crkvenih krugova na Kaptolu“.
Don Kustić kaže da treba naučno istorijski utvrditi da li je Jasenovac neposredno posle Drugog svetskog rata „delovao i kao konclogor partizanskih vlasti“ o čemu su pisali neki hrvatski istoričari, među kojima i Ljubo Boban. Tek je tada „moguće, možda, u jednom realnijem svetlu gledati različite predloge i planove, s obzirom na budućnost toga memorijalnog područja“, kaže don Živko Kustić. On podseća na kršćansku tradiciju “ da se u grobove ne dira“. Svako premeštanje i prekapanje je protivno pijetetu prema čoveku, ma koje nacionalnosti ili vere bio i zato mislim da ce „većina kršćana katolika biti protiv svakog prekapanja i premeštanja“, kaže Don Kustić. Na pitanje može li se idejom o preuređenju Jasenovca da postigne „pomirba“, Kustić je odgovorio: „Pomirba se mnogo uspešnije sprovodi ako se izbegavaju brzopleti potezi. Dosadašnji način raspravljanja o Jasenovcu, pokazalo se, ne doprinosi pomirbi, nego upravo obrnuto“.
Nastaviće se…
