U Arhivu Jevrejskog istorijskog muzeja Saveza jevrejskih opština Srbije, čija građa iznosi blizu 1.000 dužnih metara, pažnju istraživača naše slavne prošlosti, Zorana Dokića i Jovana Mare, privukla je originalna fotografija bolničarke Natalije Munk koja na leđima iznosi bolesnika od tifusa iz kade.
Natalija je rođena 1864. godine u Beogradu, u porodici beogradskog zanatlije Natana i majke Rakile – Regine Tajtačak. Otac j bio prodavac pobožnim Jevrejima „pastilikos pita“ sa mesom pripremljenim na jevrejski način.
Natalija je bila inteligentna, ali siromašna i pored želje da ide u gimanziju to nije mogla pa je ostala samo sa osnovnom školom. Kasnije je izučila šivenje ženskog belog rublja i tako izdržavala svoje stare roditelje.Zapamtila je srpsko-turske ratove (1876-1878) i, izgleda, da je to uticalo da se opredeli za dobrovoljački rad.
Natalija se udala za krojača Gutmana Munka, koji je imao malu krojačku radnju u ulici Vuka Karadžića, gde su kod njega šili odela viđeniji beogradski trgovci.
Natalija je rodila sedmero dece: Reginu, Natana, Mošu, sina nepoznatog imena, Žanku, Saru i Bebu. Iako siromašni sa punom kućom dece, najviše Natalijinom zaslugom, kćeri su udate, a sinovi završili najmanje trgovačku akademiju.
Sinovi, kćeri, unuci, zetovi i snaje si likvidirani od fašista 1941. godine. Život su spasli sin dr Moša Munk, rezervni potpukovnik sanitetske službe, i sin Filip – Lanci, viši pravni referent u državnom savetu. Oba preživela sina živela su i umrla u Izraelu.
Kao dvadesetogodiplja devojka javila se kao dobrovoljna bočničarka u Beogradu za vreme srpsko-bugarskog rata 1885. godine i tako postala prva srpska dobrovoljna bolničarka. U bolnici u Donjem Gradu, u zgradi Prve muške gimnazije, negovala je ranjenike i bolesnike, pa je ubrzo postala glavna nadzornica.
U Balkanskim ratovima 1912-1913. godine u Četrnaestoj rezervnoj bolnici negovala je obolele od tifusa i kolere. I sama je obolela od tifusa. Čim je prezdravila počela je sa prikupljanjem ratnog sanitetskog materijala i nastavila rad dobrovoljne bolničarke,.
Godine 1914. ponovo se razbolela od tifusa, ali se nije predala. Preživela je i trbušni i pegavi tifus, koji je desetkovao srpsku vojsku. Već iduće godine, u vreme povlačenja srpske vojske, Natalija je bez ičije pomoći, sama prikupila sredstva i organizovala u Kruševcu vojnu bolnicu. U toj bolnici je pokušala da se zadrži do povratka srpske vojske. Zbog prismotre i anonimnih dojava privođena je i zatvarana s optužbom da leći srpske četnike.
Odlikovana je Ordenom Karađorđeve Zvezde sa mačevima, Zlatnom i srebrnom Medaljom kraljice Natalije, dva puta Ordenom Svetog Save, Spomenicom rata 1885, Spomenicom na rat 1912, Spomenicom na rat 1913, Spomenicom rata za oslobođenje i ujedinjenje (1914—1918) i Krstom milosrđa.
I po završetku Velikog rata Natalija je bila aktivan člna srpskog društva. Bila je aktivan član Upravnog odbora Saveza dobrovoljaca, Upravnog odbora Jevrejskog ženskog društva i srpskog Crvenog krsta. U svim društvima radila je neumorno sve do dana kad je pala u postelju. Zahvaljujući svom radu, Natalija je bez prethodne najave bila primana kod starog kralja Petra Prvog.
Umrla je 8. aprila 1924. godine, a povodom njene smrti „Politika“ je objavila: „… danas ( u deset časova( Natalija Munk mirno će leći u toplu grudu one zemlje koju je ona, ne samo ona, iskreno ljubila, već kojoj se u punoj meri odužila.. Kada je 8. aprila 1924. godine zaklopila svoje umorne oči, do njene večne kuće u Parceli palih ratnika, ispratili su je mnogobrojni preživeli ratnici koje je ona sestrinski lečila… istakli su njeno rodoljubivo požrtvovanje, izvanrednu skromnost i sve druge vrline koje su krasile ovu retko plemenitu veliku ženu. Njena sahrana bila je svečana, ispratili su je vojska i građani na lafetu, n posebnom jastučetu bils su svs njena odlikovanja,uz prisustvo člana kraljevske porodice. Prilikom spuštanja tela u raku, ispaljen je počasni plotun.
Povodom njene smrti beogradske novine su pisale: „Ova naša blagorodna sestra Mojsijeve vere odužila se srpskom narodu kao retko koja žena. Ona je prva srpska dobrovoljna bolničarka… Ni časa nije mislila na sebe. Odbolovala je trbušni i pegavi tifus, jer je lečila tifusne i kolerične bolesnike.“
Neka joj je večna slava i hvala!
Priredo kontraadmiral u penziji
Boško Antić
Izvor: vostok.rs
