U Smederevu je međuratnom periodu bilo obnovlјeno sokolsko društvo. Društvo je organizovalo razne manifestacije i učestvovalo na sletovima. Sokolska društva učestvovala su u proslavama značajnim za društvo i lokalnu sredinu. Ako su bile značalnije, na proslavama je učestvovalo više sokolskih društava. Smederevo je 5 oktobra 1930. proslavilo 500 godišnjicu smederevskog grada. Proslavi je prisustvovao patrijarh Varnava, ministar građevina Trifunović i masa naroda iz Beograda i okoline. Prilikom proslave Smederevo je priredilo polјoprivrednu i živinarsku izložbu. Kolo jahača priredilo je trke i strelјačke utakmice. Uveče priređen je kermes, a zatim zabava sa predavanjem u opštinskom domu. (1)
Patrijarh Varnava dočekan je 4.10. 1930. špalirom đaka i nastavnika osnovnih škola, gimnazija i brojnih građana. Sveštenici su patrijarha uveli u hram, a ženski zbor Crkvenog pevačkog društva “Sloga” pojao je.
Prvog dana proslave 5.10. 1930. u sabornoj crkvi otpočela je arhijerejska služba božja. Po završenom pomenu na tribini su bili patrijarh, pukovnik Konstantin Kostić, izaslanik kralјa, episkop Josif, predstavnik vlade, predstavnik opštine grada Beograda i mnogobrojni viđeni građani iz drugih mesta. U 11 časova vod pešadije, praćen vojnom muzikom, prošao je ispred tribine.Vojna muzika svirala je himnu, a zatim je vod pešadije tri puta palјbom iz pušaka, odao počast despotu Đurđu Brankoviću i njegovim saradnicima. U pola 12 deca, članice i članovi sokolskog društva u Smederevu izveli su proste vežbe uz pratnju vojne muzike. Predsednik smederevske opštine Ljubomir Vidaković govorio je despotu. Oko 12 časova članovi sokolskog društva iz Smedereva i članice i članovi sokolskog društva iz Kovina izveli su tri proste vežbe. Priređen je banket u opštini. Jaseničko Kolo Jahača održalo je trku sa konjima na Godominu. Pred opštinom na narodnom veselјu svirala je vojna muzika.(2)
Sokolski vežbači izveli su u Tvrđavi sletsku vežbu sa beogradskog sleta. Tada su učestvovali kao gosti sokoli iz Beograda, Požarevca, Kovina i Pančeva. (3) Uveče je priređen koncert u opštinskom domu. Učestvovali su Ljubomir Petrović, profesor iz Beograda, sa svojim govorom o gradu u Smederevu, Crkveno pevačko društvo “Sloga”, Sokolsko društvo u Smederevu sa jednom vežbom i vojna muzika. Posle koncerta bila je igranka i narodno veselјe u varoši. Drugog dana proslave 6.10.1930. razgledana je polјoprivredna izložba. U sali opštine bile su izložene slike Riznikovskog. Izloženi su ručni radovi Ženske zanatlijske škole u Smederevu. Fabrika “Ekonom” izložila je polјoprivredne sprave, kao i pčelarska izložba. Za vreme svečanosti đaci gimnazije i sokoli prodavali su gostima sličice grada za uspomenu. (4)
Smederevski sokoli učestvovali su na sletu u Beogradu 1930. Đorđe Kolarov, profesor gimnazije u Smederevu i sokolski prednjak (završio je savezni gimnastički kurs 1927.) nalazi se na sredini slike o logoru kod crkve Svetog Marka, zajedno sa sokolicama. (5)
U Upravi društva 1934. bili su starešina Todor Jevtić, zamenik Đorđe Ničota, sekretar Petar Kučinić, prosvetar Milenko Tripković, načelnik Josip Kocmut, I zamenik Petar Donić, II zamenik Joca Spasojević, načelnica Vukosava Živkovićeva, blagajnik Petar Kodžos, ekonom Moric Levi i statističar Višeslav Petrović. (6)
Sokolsko društvo Beograd II priredilo je 3 oktobra 1937. izlet putničkim brodom u Smederevo sa 120 učesnika. Srdačno su ih dočekali smederevski sokoli. Videli su smederevski grad, varoške ulice kroz koje su prolazili dugi redovi selјačkih kola pod teretom grožđa, crkvu i spomenik braniocima Smedereva. Izletnici iz Sokolskog društva Beograd II i domaćini proveli su popodne u vežbi, igrama i takmičenju. Na vežbalištu se okupilo oko 200 vežbača. Beograđani su pokazali proste vežbe za X svesokolski slet, a velika grupa ženske dece iz Smedereva izvela je slikovitu vežbu. Po završetku vežbanja, sazvan je zbor i gosti ispraćeni na pristanište, uz tople želјe da ponovo dođu. (7)
Više o povesti smederevskih sokola može se videti u knjizi dr. Vladana Vukašinovića, „Sokolstvo u Smederevu”. Sokolsko društvo Smederevo obnovilo je svoj rad.
Saša Nedelјković, član Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Srbije
_______________________
Napomene:
1. „500-to godišnjica smederevskog grada”, „Srpsko Kosovo”, Skoplјe, 15.oktobra 1930. god.”, br. 20, str. 15;
2. Mihajlo A.Janković, učitelј, „Smederevo 1430-1930.”, „Srpsko Kosovo”, Skoplјe, 17 decembra 1930. god, br. 24, str. 9, 10, 14;
3. Dr. Vladan Vukašinović, „Sokolstvo u Smederevu”, Smederevo, 2013, str. 114;
4. Mihajlo A.Janković, učitelј, „Smederevo 1430-1930.”, „Srpsko Kosovo”, Skoplјe, 17 decembra 1930. god, br. 24, str. 14;
5. Obaveštenje dr. Vladana Vukašinovića autoru članka
6. Uredio Ante Brozović, „Sokolski zbornik I”, 1934, str. XII;
7. Dušan Jovanović, „Sokolski izlet u Smederevo”, „Oko Sokolovo”, Beograd, 1 novembar 1937, br. 10, str. 236, 237;
