STARA HERCEGOVINA: Nećete verovati ko sve odavde potiče!

Sv. Vasilije Ostroški, Jovan Dučić, Aleksa Šantić, Stari Vujadin, Sima Milutinović Sarajlija, knjeginja Ljubica, Draga Mašin, Vuk Karadžić, Živojin Mišić, Nikola Tesla, Jovan Cvijić, Borislav Pekić, Živko Nikolić, Petar Lubarda, Radovan Karadžić, Novak Đoković – samo su neka od poznatih imena koja potiču iz ovih krajeva

Mnogo je umnih glava iznjedrila Stara Hercegovina, koja se proteže od Mrkonjića, rodnog mjesta Svetog Vasilija Ostroškog, i Trebinja odakle je najznačajniji srpski liričar Jovan Dučić, pa Zubaca glasovitog vojvode Luke Vukalovića vođe Hercegovačkog ustanka, i dalje preko Herceg Novog, Nikšića, Plužina, Šavnika, Žabljaka, sve do Pljevalja. Ali, u ovom tekstu ćemo se detaljnije pozabaviti samo Hercegovcima sa teritorije koja danas pripada Crnoj Gori.

Žabljačanin Borivoje Vojinović, penzionisani nikšićki profesor, napisao je knjigu „Život i vrijeme“, a između korica smjestio mnogo zanimljivih priča o brojnim ličnostima i događajima, ne samo svog brastva. Tako u svojoj knjizi navodi da je Stari Vujadin porijeklom Pivljanin!

-Turci su na Unču u Pivi počeli da prave utvrđenje da bi njihovo uporište uništio Vujadin Jokanović, koji se kasnije sa sinovima odmetnuo u hajduke. Andrija Luburić i Obren Blagojević napisali su da je taj Jokanović, u stvari, Stari Vujadin sa sinovima opjevan u narodnim epskim pjesmama, vezanim za goru Romaniju – kaže Vojinović.

U moru zanimljivosti ovaj Durmitorac otkriva da su korijeni hadži Ruvina, namjesnika maloljetnog kneza Milana Obrenovića, pa Petra Molera, Ruvinovog sinovca, koji je bio prva žrtva Prvog srpskog ustanka, porijeklom iz plemena Nikšići. Otud je i hadži Milentije Nikšić, vladika šabački, koga je knjaz Miloš mučki ubio.

-Dvije srpske vlastelinke su bile iz plemena Nikšića: knjeginja Ljubica, žena kneza Miloša Obrenovića, potiče iz porodice Lunjevica (starinom iz nikšićke Župe), od kojih je i Draga Mašin. Od plemena Nikšići su i preci: Jovana Skerlića, Mike Anastasijevića, Ljube Stojanovića, dok su porijeklom iz okolnih krajeva: Hajduk Veljko iz Rovaca, Stojan Čupić (Zmaj od Noćaja) iz Pive, serdar Vule Adžić, Tanasko Rajić iz Ćeklića, Miloš Obrenović iz nikšićke Župe, Miloš Pocerac iz Pive, Aleksa Nenadović (prota Mateja i Ljuba) iz Ćeklića, Živojin Mišić sa Durmitora (selo Tepca), Jovan Cvijić iz Drobnjaka, Sima Milutinović Sarajlija iz sela Dragovoljići nedaleko od Nikšića – navodi Vojinović.

Da je naš sagovornik u pravu oko korijena Sime Milutinovića, potvrđuje priča sveštenika Miodraga Todorovića i arhitekte Andrije Markuša, koji tvrde da je Simov djeda (zvao se isto Simo) živio u Dragovoljićima i da je od njega kasnije nastao ogranak porodice Simović.

-Teško bismo podnijeli da je najpametnijeg Crnogorca Njegoša kao dječaka učio neko drugi, a ne naš čovjek, naš nastavni kadar. Mogao je Sima Milutinović da dođe iz daleka da ga uči, ali mi nećemo reći da je došao, no da se vratio gdje mu je živio djed. A živio je u Dragovoljićima kod Nikšića. Tako više nećemo govoriti Sima Milutinović Sarajlija, već Sima Milutinović Nikšićanin! A može se reći da je Sima iz Hercegovine, jer je Nikšić tada bio hercegovački – kaže Andrija Markuš.

-Pamte Dragovoljići djeda Simu, posebno njegovi Simovići – kaže prota Tadorović. – Lijepo bi bilo kada bi škola u Dragovoljićima ponijela ime njegovo ime. Možda ćemo to i dočekati.

Profesor Borivoje Vojinović ukazuje na još jedno „otkriće“, navodeći da su korijeni Nikole Tesle takođe iz nikšićkog kraja. Veliki genije je u svojoj autobiografiji napisao: „Potičem od plemena Draganića čijih danas potomaka ima u Lici, u Hercegovini i Crnoj Gori, u okolini Nikšića i Banjana“, napisao je daleko od rodne grude srpski naučnik.

Upravo se obavljaju poslednje pripreme da spomenik u bronzi Nikole Tesle, rad skulptora prof. dr Dragana Radenovića, bude postavljen kod Sabornog hrama Svetog Vasilija Ostroškog Čudotvorca u Nikšiću, koga „čuvaju“ dva najveća crnogorska i hercegovačka junaka Novak Ramov Jovović i Stojan Kovačević.

-Srećni smo što će se sve priče o Teslinom porijeklu vratiti na izvor. Nikolino prezime je staro dva i po vijeka, dok je pre toga bilo Draganić – kaže dr Tripko Draganić iz NVO „Nikola Tesla“.

U svom doktorskom radu o srpskom Homeru – Filipu Višnjiću, pjesnik Aćim Višnjić dokazuje da je slijepi pjesnik porijeklom iz Višnjića Dola u Goliji kod Nikšića, samoj granici Crne Gore i Hercegovine.

-I veliki etnolog Petar Šobajić piše da Filip potiče od Višnjića ispod planine Golije, u Hercegovini. Njegov djed se preselio iz Višnjića Dola u Fojnicu kod Gacka, dok su mu kasnije roditelji i cijela familija iselili na Majevicu – ističe Višnjić.

I epski bard Radovan Bećirović Trebješki živio je i umro u Nikšiću. Rođen u selu Ljevišta u Morači krajem 19.vijeka. Bio je regrut kada je počeo Prvi svjetski rat, a učesnik je u Mojkovačkoj bici sa Švabama. Otuda i njegova izuzetna ratna reportaža u desetercu poznata pod imenom Mojkovačka bitka. Hadži Radovan je bio neprestano pod budnim okom Udbe, zabranjivali su guslarima da pjevaju njegove pjesme, primoravali ga da im pjeva ono što mu duša ne pjeva. Ali je zato prvi opjevao zla kompartijska po Crnoj Gori.

Jovan Sundečić, pjesnik, publicista, sveštenik, lični sekretar knjaza Nikole Petrovića porijeklom je od bratstva Šundića iz Župe nikšićke.

Đuro Milutinović, guslar sa Grahova najpoznatiji je poštonoša u Crnoj Gori. Iako slijep prenosio je poslanice Petra Prvog Petrovića Njegoša crnogorskim plemenima. On je, u stvari, bio Kovačević, ali je uzeo prezime po stricu Milutinu koji ga je podnjivio.

Iz porodice iseljenih Nikšića-Trebješana (poslije druge razure Trebjese 1789.godine) u Srbiju se nastanio kapetan Miša Aksentijević, trgovac, najbogatiji čovjek srednje Evrope u njegovo vrijeme. Bio je najveći zadužbinar i dobrotvor na Balkanu! Od svog kapitala kupio je prvi brod, kasnije i cijelu flotu od 74 broda. Aksentijević je bio prvi dunavski kapetan. Najveći kapital stekao je prodajući so. Sa kapitalom 1.500.000 zlatnika, bogastvom u brodovima i nekretninama zapošljavao je 10.000 radnika! Podigao je mnogo crkava i škola.

Najznačajniji istraživač djela Petra Drugog Petrovića Njegoša bio je akademik Jevto Milović, koji je rođen u nikšićkoj mjesnoj zajednici Velimlje.

Marko Ž. Đukanović iz Nikšića, prvi crnogorski građevinski inženjer koga je knjaz Nikola poslao da studira na univerzitetu u Parizu. On je sin Živka Đukanovića, tjelohranitelja knjaza Danila i pratioca knjaza Nikole.

Vuk Stefanović Karadžić je rođen u Tršiću, ali njegovi su se tamo doselili iz Drobnjaka (djed Joksim mu je rođen u Petnjici kod Šavnika), a majka Jegda (Zrnić) mu je bila rodom iz Ozrinića kod Nikšića.

Akademik Obren Blagojević iz Pive prvi je Crnogorac koji je napisao knjigu o nastanku i razvoju ekonomske misli u ovoj republici od najstarijih dana do Drugog svjetskog rata.

I u savremenom dobu mnogo je poznatih ličnosti porijeklom iz ovih krajeva, pa i danas najpoznatiji Srbin – Novak Đoković. Istorija kaže da su se Đokovići naselili 1730. godine u Jasenovo polje sa Čeva, bježeći od Turaka jer je Đoko Damjanović (otud i prezime Đoković) ubio jednog agu. Nadomak Nikšića su živjeli skoro 200 godina, a onda je Novakov pradjed Neđeljko sa svojom suprugom Sarom 20-ih godina prošlog vijeka prodao kuću u Jasenovom Polju i sa dva sina otišao u selo Voćnjak u Metohiji, gdje je dobio zemlju zbog zasluga u ranijim ratovima.

Ostaci kuće Novakovog prađeda Neđeljka Đokovića u Jasenovom polju, koji se prije skoro sto godina odselio u Metohiju

Ipak, oni su ipak početkom Drugog svjetskog rata pobjegli nazad u rodno selo jer su strahovali od albanskog noža. Primio ih je moj blizak stric Novak Đoković. U znak zahvalnosti, Neđeljko i mlađi sin Vladimir obećali su da će nekom svom potomku dati ime Novak. Tako je i Vladov unuk dobio ime. I zaista Nole nestvarno liči na prađeda po kome je dobio ime.

Nikšićanin je čuveni NBA košarkaš Saša Vujačić (Vujačići su staronikšićani sa Trebjese), iako je on rođen u Mariboru gdje je njegov otac Vaso bio košarkaški trener. Majka Ksenija (Pejović) mu je bila poznata odbojkašica, reprezentativka Jugoslavije, a djed po majci – Milisav Pejović, pukovnik JNA, bio je prvi bokskerski trener u Nikšiću i donio je prve boskerske rukavice u ovaj grad. Saša je sada član Njujork Niksa, a sa Lejkerskima ima dva šampionska prstena.

Ovaj kraj je dao i mnoge druge poznate sportiste, da pomenemo samo neke: košarkaše – Rajka Žižića, Žarka Varajića, Rašu Radovanovića, Zdrava Radulovića, Bogdana Bogdanovića… fudbalere Vojina Lazarevića, Gajcu Đurovića, Dejana Savićevića (otac Vlado mu je u Podgoricu doselio iz Nikšića) i Mirka Vučinića, najpoznatijeg jugoslovenskog fudbalskog selektora Miljana Miljanića, karatistu Bata Ognjenovića, džudistu Srđana Mrvaljevića, vaterpolistu Predraga Jokića,rukometaša Ivana Nikčevića, odbojkaše braću Nikić i Miodraga Gvozdenovića, rukometnog trenera Dragana Adžića…

Iz svijeta umjetnosti pomenimo možda najboljeg jugoslovenskog pisca Borislava Pekića, filmske reditelje Veljka Bulajića, Živka Nikolića i Božidara Nikolića („Balkanski špijun“, „Tri karte za Holivud“) i Milana Karadžića, glumce Veljka Mandića, Draga Malovića, Milana Gutovića, Mimu Karadžića iAndriju Miloševića, pjesnika Vita Nikolića, kantautora Miladina Šobića, rok muzičare braću Jelić iz JU-grupe, slikare Petra Lubardu, Iliju Šobajića i Miloša Šobajića…

I brojni poznati političari su iz Stare Hercegovine – Radoje Kontić, Radoman Božović, Vidoje Žarković, prof. dr Slobodan Vujačić, Aćim Višnjić, Novak Kilibarda, Dragan Koprivica, Milo Đukanović, Radovan Karadžić…

Milo Đukanović i Radovan Karadžić su rasli u istoj ulici – Partizanski put…

STARA HERCEGOVINA

Stara Hercegovina je istorijska oblast koja je obuhvatala teritorije koje su ranije bile Hercegovina, a sada se formalno ne ubrajaju u nju, pa otuda i naziv Stara Hercegovina. Oblast obuhvata i današnju zapadnu Crnu Goru, a njen naziv potiče od srednjovjekovnog Velikog Herceštva od Svetog Save, koje je ustanovio Stefan Vukčić Kosača, u okviru Kraljevine Bosne, mijenjajući dotadašnji naziv Veliko Vojvodstvo. Preko četiri vijeka ovaj dio se nazivao Hercegovina.

Piše: mr Petar Simović

www.vidovdan.org