Na predlog gradonačelnika, Stevana Vulovića, odbornici skupštine opštine Zubin Potok, doneli su deklaraciju o proglašenju opštine Zubin Potok ekološkom opštinom, a predsednik skupštine, Nemanje Jakšić istovremeno je podneo predlog da se planina Mokra Gora proglasi zaštićenom zonom u ovoj opštini. Deklaracija je odgovor na sve veću potrebu da se zaštiti i unapredi životna sredina. Kako se navodi u deklaraciji, potpisanoj od strane Nemanje Jakšića, njenim donošenjem Skupština opštine Zubin Potok prema prirodi uspostavlja odgovoran odnos iz kojeg će proisteći sve buduće aktivnosti i poziva na mudrost i odgovornost stanovnika svoje opštine u cilju očuvanja i unapređenja životne sredine. Ogromno šumsko bogatstvo bisera Severnog Kosova, kako često nazivaju Mokru Goru, izloženo je uništavanju kroz nezakonitu seču šuma od 1999. godine.
„Povodom drastične ugroženosti prostora planine Mokre Gore na teritoriji opštine Zubin Potok, a u cilju održivog razvoja i odgovornog odnosa prema prirodnim resursima i životnoj sredini, Skupštini opštine Zubin Potok podnosim predlog proglašenja prostora Mokre Gore privremeno zaštićenom zonom, do izrade konačne strategije zaštite i implementacije iste u zakonskim okvirima,“ navodi Jakšić u predlogu Odluke o stavljanju Mokre Gore pod zaštitu opštine Zubin Potok.
Privremena zaštićena zona u vremenskom trajanju od dve godine treba da zaštiti floru i faunu do donošenja konačne strategije zaštite i njegove implementacije.
Na području Mokre Gore zabranjuje se:
• Svaka vrsta neovlašćene seče ogrevnog i tehničkog drveta na parcelama u privatnoj i društvenoj svojini
• Svaka vrsta lova na sitnu i krupnu, lovostajem zaštićenu i nezaštićenu divljač
• Nepropisno sakupljanje šumskih plodova, lekovitog bilja i gljiva
• Isterivanje stoke na ispašu u zaštićenoj zoni
• Izgradnja svake vrste privremenih i stalnih objekata bez posebnog odobrenja
• Ugrožavanje zaštićene zone iznošenjem smeća i otpadnog materijala
• Nadzemna i podzemna eksplotacija mineralnih sirovina
Granice zaštićene oblasti Kamnik – Previja – Kurilo
Odluka o stavljanju pod zaštitu planine Mokre Gore na teritoriji opštine Zubin Potok obuhvata zaštićenu oblast čija je nadmorska visina iznad 1300 metara, odnosno 1200 metara.
Granice zaštićene oblasti obuhvataju visinsku zonu Mokre Gore iznad 1300mnv, odnosno 1200mnv. Početna tačka uzeta je na mestu zvanom Previja (1288m), zatim u pravcu zapada, putem zvanim Pruga i izohipsom 1300mnv, ispod Kamenitog brda (1455m) i vrha Kamnik (1429m) gde se završava teritorija opštine Zubin Potok.
Drugo razgraničenje zaštićenog područja ide od Previje u pravcu jugoistoka, putem zvanim Pruga, zatim putevima izohipsom 1300mnv, ispod vrha Kapak (1537m), zatim ispod vrha Lučin krš (1450m), dalje putem do Gusinjskog brda (Drensko brdo 1174m), zatim izohipsom 1200, zaobilazi vrh Kurilo (1458m) do završetka teritorije opštine Zubin Potok.
Šume Zubinog Potoka uništene bespravnom sečom
Pre rata, površina šuma u opštini Zubin Potok iznosila je blizu 33.000 ha, a ŠU Zubin Potok, zbog bezbednosnih razloga, danas gazduje na oko 8000 ha.
Bombardovanjem je uništeno oko 7% šuma na teritoriji Zubin Potok (oko 600 ha), ali bespravna seča je odnela gotovo polovinu drvne zapremine, dok su požari uništili oko 100 ha šuma. Tako je 2011. godine u požaru izgorelo 22.000 mladih sadnica.
Bespravna seča šuma šteti, međutim, iznad svega ugrožava staništa divljih vrsta i utiče na zdravlje ekosistema.
Šumsko bogatstvo – hrast, smrča, jela
Šume, iako znatno proređene poslednjih godina, zauzimaju i do dve trećine ukupne teritorije ovog kraja. Šume se često prepliću sa pašnjacima i njivama, što je uslovljeno vertikalnom razuđenošću terena. Golo zemljište, poglavito na prisojnim stranama Ibra, pruža sliku krčevina. Ovakvi primeri se češće sreću u nižim krajevima, na levoj strani Ibra, dok je slika drugačija u podnožju Mokre Gore, gde je šumski pokrivač gotovo neprekidan, jer su ti delovi nepovoljni za gajene kulture, što zbog klime, što zbog slabog zemljišta. Od drveća zastupljeni su jova, cer, hrast, grab i leska na nižim i jela, smrča i bor na višim.
Hrast je najrasprostranjeniji, tako da su gotovo čitave šume na levoj strani Ibra sastavljene gotovo isključivo od njega. Bukva zauzima osojne strane, preovlađuje na osojnim stranama, a na desnoj strani Ibra ima je više od hrasta i zastupljena je do 1500 m nadmorske visine. Kako u hrastovim, tako i bukovim šumama, sreću se još i javor, klen (kun), jasen, breza, jasika, na višim nadmorskim visinama jela. Iznad 1500 m nadmorske visine rastu četinari: jela, smrča i bor. Šume, proplanke, pašnjake i livade obronaka Mokre Gore često nastanjuju i razne vrste šumskog voća: divlja jabuka i kruška, brekinja, oskoruša, zatim borovnica, kupina, jagoda, leska, drenjina, šipurak, trnjina.
Raznovrsnost šumske vegetacije, njenu estetsku i korisnu vrednost obogaćuje raznovrsno šumsko cveće i lekovito bilje. Među šumskim cvećem lepotom se ističu: narcis, ruža, ljubičice, vres, sunovrat, orhideja i druge. Od lekovitog bilja rasprostranjeni su: maslačak, đurđevak, bokvica, majčina dušica, hajdučka trava, kantarion, kamilica, zova, lipa, kleka i mnoge druge. Poseban kuriozitet i ponos ovog kraja, čini endemična cvetnica Srpska ramonda, koja raste na Mokroj Gori, u kanjonu Crne Rijeke.
Na terenu Mokre Gore sreću se razne vrste insekata, leptira, gmizavaca. Ljubitelji teraristike, svakako bi svoje afinitete zadovoljili posmatrajući razne vrste vodozemaca i gmizavaca od kojih se ovde sreću: daždevnjak, nekoliko vrsta guštera, kornjače. Od zmija, prisutne su: belouška, smuk, šarka, poskok.
Raznovrsnost životinjskog sveta pruža izuzetan potencijal za razvoj lovnog turizma. Na terenu Mokre Gore prisutan je znatan broj lovne divljači. Zastupljene su gotovo sve vrste divljači tipične za širi region. Najčešće se od ptica sreću razne vrste močvarica: divlja patka, siva čaplja, liska, barska šljuka, gnjurac, kormoran i druge; za vreme jakih zima na severu Evrope, na Pridvoričkom jezeru, u podnožju Mokre Gore, pojavljuje se poslednjih godina jato od desetak belih labuda. Iz porodice orlova sreću se: jastreb, orao krstaš, soko, mišar; od grabljivica još i sova ušara i velika sova; iz porodice koka prepelica, jarebica, šumska šljuka, leštarka i, ponos lovišta, veliki tetreb.
Od sisara su zastupljene krznašice: veverica, sivi puh, lasica, tvor, kuna zlatica i kuna belica, divlja mačka i lisica. Od sitne divljači po brojnosti se ističe zec. Krupna divljač je znatno zastupljena te se u lovištima nalaze: srna, divlja svinja, vuk i medved, a postoje indicije da se na Mokroj Gori sačuvao i manji broj divokoza.
Lovištem Ibarskog Kolašina gazduje lovačko društvo „Berim“, sa sedištem u Zubinom Potoku sa preko 300 aktivnih članova.
Područje Mokre gore predstavlja pravi trezor prirodnih spomenika i retkih biljnih i životinjskih vrsta; od Berimskog krša, Jarebinja, „more kamenja“ i „kamenitih lednika“, pećina, vigleda, okapina, preko Savinog jezera i jezera na Makvama, Hidrografskog čvora (razvođe), u kojem se sa ove planine slivaju vode u tri mora, odnosno u tri sliva – crnomorski, egejski i jadranski, preko reliktne Molike, Munike, patuljastog bora, planinskog javora, smrče, srpske ramonide i ostalih retkih žbunastih i zeljastih biljaka, pa sve do retkih životinja kojih na Mokroj Gori još uvek ima kao što su mrki medved, divokoza, divlja svinja, srna, ris i veliki tetreb.
KoSSev / Foto: Miroslav Lazarević
