Pre trideset godina, pripadnici paravojnih hrvatskih formacija izvršili su pokolj srpskog civilnog stanovništva. Samo u dva dana 27. i 28. avgusta 1992. likvidirano je i monstruozno ubijeno 38 srpskih civila, među kojima je bilo i troje dece. Ubijen je veliki broj žena i starih, nepokrenih i teško bolesnih osoba a organizacije žrtava navode kako je silovano najmanje pet žena i devojčica srpske nacionalnosti.
Prvo na udaru se našlo mesto Porebrice, jedno od većih srpskih sela u opštini Gradačac, koje je napadnuto 27. avgusta 1992. i tom prilikom, pored pljačke i teških razaranja, povređeno i ubijeno više lica srpske nacionalnosti. Napad na selo izvršile su oružane formacije sastavljene od Hrvata i Muslimana iz okolnih naselja i opština. Za vreme napada većina civilnog stanovništva, posebno žene sa decom, kao i stari i bolesni, pokušali da se spasu bekstvom u susedna srpska naselja. Sa nekoliko metaka iz vatrenog oružja u svojoj porodičnoj kući je ubijena i devojčica Jovana Joka Perić, stara petnaest godina, koja je pre smrti bila izložena torturama i mučenju.
U ovom pogromu ubijeni su i teško pokretni i slabovidi Obrad Lazić (1912), starica Rosa Milenković (1923), Jovo Lazarević (1936), Nikola Lazarević (1965), Milorad Lazić (1941), Jovo Lazić (1943), Milan Cvjetković i njegov brat Savo Cvjetković, Borisav Kuzmanović…..
Istog dana razoreno je i mesto Avramovina, omanje srpsko selo u opštini Gradačac. Napad su izvršile veoma brojne hrvatske oružane formacije a cilj napada je bilo etničko čišćenje ovog dela Bosne od srpskog stanovništva. Prilikom akcije zauzimanja sela ubijeno je i povređeno više lica srpske nacionalnosti. Znatan deo srpske imovine i prikupljene letine opljačkan je i uništen.
Ubijeni su i masakrirani civili: Anđa Cvjetković (1939), Jovo Đokić (1922), Petar Đukić (1952), Smilja Đukić (1954) Jovo Đurić, Đoko Živković, Marko Milovanović, Dragan Petrović, Ilija Stoparić, Milan Blagojević i dr.
MAJKA I ĆERKA (16) SILOVANE PA MUČKI UBIJENE
Nezapamćen zločin dogodio 1992. se u mestu Cerik kod Brčkog kada su pripadnici hrvatske vojske izvršili napad na srpski deo sela i poubijali sve što su stigli. U zločinu su učestvovale komšije iz tog i okolnih brčanskih sela ali i brojni dobrovoljci iz susedne Hrvatske. Zločinci su na Veliku Gospojinu – 28. avgusta 1992. upali u selo i poubijali nenaoružane civile, a deo stanovništva odveli u logore. Ovo srpsko selo, koje je pre rata brojalo 280 duša, potpuno je tog letnjeg dana opljačkano i porušeno a minirana je pravoslavna crkva Svetog Jovana Bogoslova.
Za Cerik se neretko kaže da je najtužnije selo u Posavini a sve to zbog krvavog pira koji su počinili pripadnici hrvatske vojske, kako prve komšije tako i dobrovoljci iz Slavonskog Broda i Hrvatske. Selo je više puta napadano – početkom juna ali i 28. avgusta 1992. U Ceriku nije bilo nikakvih vojnih formacija niti borbenih dejstava. Ubijeni su samo i isključivo civili koji su ostali u svom selu verujući da im se ništa neće dogoditi.
Milka Brković imala je samo 16 ipo godina kada je mučki i svirepo ubijena sa majkom Mitrom. Obe su tog dana bile u porodičnom domu i obavljale svakodnevne, kućne poslove ne sluteći kakvo zlo im se sprema. U njihovu kuću upali su nezvani gosti, a mnoge od njih su Brkovići poznavali pre rata. Zločinci naoružani automatskim puškama sa simbolima Republike Hrvatske i bivše NDH, zarobili su majku i ćerku a potom počinili neoprostiv zločin. Obe su višestruko silovane, mučene, zlostavljane i prebijane. Nikoga nije bilo da nesrećnim ženama pomogne a njihovi vrisci, jauci i zapomaganja odjekivali su Brčkom. Nisu se zlikovci sažalili ni na Milkine mlade godine.
Nakon zverskog iživljavanja, majka i ćerka mučki su ubijene. Suprug i otac žrtava, Radovan kao svedok stradanja svoje porodice odveden je u hrvatske logore gde je danonoćno mučen i zlostavljan.
„Maloljetna Milkica Brković silovana je i ubijena na svirep način. Napad je najviše došao iz 108. brigade HVO, tu su u selu bile majka i kćerka Brković. Mala Milkica je nažalost silovana, a saznanja od njihovih učesnika govore da su bili zarobljeni i da je za to odgovoran neki plaćenik iz Holandije“, ističe Niko Milanković, borac VRS.
– Čekamo pravdu u nadi da će neko odgovarati jer mi znamo, a znaju i nadležni sudovi od Haga do Sarajeva i Brčkog, i ko je naredio i ko na kućnim pragovima pobio ljude i žene samo zato što su bili Srbi,rekao je prošle godine jedan od retkih povratnika u ovo srpsko selo, Branko Milanović.
Na osveštanom spomeniku Ceričanima palim u dva poslednja rata je i ime 17- godišnje Milke Brković, a najstarija žrtva je 77-godišnji Pavle Jevtić, i dalje na spisku nestalih.
– Učinio sam sve da nađem kosti svog oca, ali ne vrijedi. Svuda gdje sam se obraćao po saznanjima o mogućem mjestu sahrane, nailazio sam na ćutanje ili drsko ponašanje, ali ne odustajem, rekao je njegov sin Luka Jevtić koji sada živi i radi u Austriji.
Iz Cerika je proterano 520 stanovnika iz 102 domaćinstva. Više od stotinu kuća i objekata je spaljeno i demolirano a minirana je i seoska crkva Sv. Jovana Bogoslova.
U zločinu su učestvovali pripadnici hrvatske vojske: Zvonimir Đordić i Marjan Lastrić koji su predvodili napadače iz Bijele, a preživeli svedoci su prepoznali Matu Antića, Niku Božića, Luku Čačeša, Filipa Dejanovića, Bartola Gluhakovića i njegovog sina Filipa iz Bijele; Tomislava Hrgovića, Zlatka Hrgovića, Ivu i Luku Jurića iz Cerika, Anđelka Jurkovića, Marjana Lemešića, Pavu Marojevića, Ivu Miškovića, braću Dražena i Mladena Petrovića, Mišu Tomića, Juru Veselčića i dr.
Izvor: Institut za istraživanje srpskih stradanja u XX veku
Miroslav Toholj: „Crna knjiga“
