Ove godine će se “slaviti” desetogodišnjica završetka rata u Bosni i Hercegovini. U okviru tog jubileja naćiće se u centru pažnje svetske javnosti pre svega dva događaja – pad Srebrenice i Dejtonski sporazum. Ovom hronologijom, koju je ekskluzivno za Korene sastavio Milivoje Ivanišević, direktor Centra za istraživanje zločina nad srpskom narodom u Bosni, želimo da potsetimo na jednu užasnu i prećutanu dimenziju rata u BiH – ubijanje i gašenje celih srpskih porodica
Piše: Milivoje Ivanišević
Zagoni
Već pominjano selo sa velikim brojem Srba, u opštini Bratunac, pretrpelo novi žestok napad pripadnika oružanih formacija Armije BiH prikupljenih iz okolnih muslimanskih naselja i Srebrenice na Petrovdan, 12. jula 1992. I tada, ponovo, kao da im prethodni napad od 5. jula nije bio dovoljno uspešan, pljačkali su i razarali ovo selo i, pritom, ponovo ubili znatan broj meštana srpske nacionalnosti. Od tada su Zagoni, bar dok je rat trajao, za meštane srpske nacionalnosti konačno nedostupni za boravak i život, napušteni i opusteli.
Žrtve: 1) Dimitrić (Milko) Milovan, 1962; 2) Jovanović (Jakov) Miodrag, 1952; 3) Milošević (Živojin) Dušan, 1963; 4) Milošević Aleksa) Đorđo, 1934; 5) Milošević (Branko) Vidosav, 1968; 6) Milošević (Milko) Dragiša, 1963. i 7) Milošević (Milko) Miodrag, 1970.
Zukići
Muslimansko selo u opštini Konjic, sa malim brojem ostalog stanovništva (muslimana 288, Hrvata 11, Srba 29). Malobrojni Srbi i njihova domaćinstva u selu proterani i uništeni 14. jula 1992. Akciju pripremili i izveli pripadnici oružanih formacija Armije BiH regrutovani iz samih Zukića i susednih muslimanskih i hrvatskih sela. Prilikom napada stradalo više lica srpske nacionalnosti, izvesan broj povređen vatrenim oružjem i na druge načine, a oni koji su pohvatani odvedeni u hrvatske i muslimanske logore koji su prethodnih meseci nicali na sve strane po Hercegovini. Srpska pokretna imovina i stočni fond opljačkani, a stambene i pomoćne zgrade razorene i popaljene. Srušena i srpska kapela na pravoslavnom groblju.
Žrtve: 1) Mara (Mirko) Đorđić, 1924; 2) Sofija (Danilo) Đorđić, 1930; 3) Anđa (Jovan) Đorđić, 1942; 4) Jelenko (Vaso) Đorđić, 1940.
Magašići
Selo u bratunačkoj opštini napadnuto od velikog broja naoružanih lokalnih muslimana pripadnika Armije BiH, regrutovanih sa područja opština Bratunac, Srebrenica i Vlasenica, dva puta u kratkom vremenskom razmaku od svega pet dana: 20. i 25. jula 1992. god. Magašići su podeljeni na Donje i Gornje Magašiće koje gotovo u podjednakom broju naseljavaju Srbi i muslimani (Srba 353, muslimana 292). Navedeni napadi izvršeni samo na srpski deo Magašića i susednu Hranču i tom prilikom ubijeno osam meštana srpske nacionalnosti, od toga šest ženskih osoba. Preživeli srpski stanovnici napustili selo i našli se u izbeglištvu, uglavnom u RS, ali i u Jugoslaviji. Srpsku pokretnu imovinu i stočni fond u največoj meri opljačkali nenaoružani civili koji su u velikom broju pristigli iz okolnih muslimanskih sela. Stambeni i ostali objekti domaćinstva, kao i druga nepokretna imovina u vlasništvu Srba, razoreni i spaljeni.
Žrtve: 1) Ilić (Dušan) Ljiljana, 1975; 2) Ilić (Marko) Zorka, 1947; 3) Ilić (Milorad) Milenija, 1944; 4) Ilić (Petar) Ljubinka, 1952; 5) Ilić (Radomir) Marjan, 1963; 6) Milanović (Miloš) Ljubica, 1929; 7) Popović (Pero) Blagoje, 1907; 8) Popović (Risto) Leposava, 1919.
Jamnići
Malo naselje u opštini Srbinje, napadnuto 23. jula 1992. i tom prilikom ubijeno više nedužnih civilnih lica srpske nacionalnosti. Prepad i ubistva izvršili pripadnici oružanih formacija Armije BiH uglavnom regrutovani iz muslimanskih sela ovog dela podrinja: Foče, Čajniča, Višegrada, Goražda. Po osvajanju sela muslimani opljačkali srpsku imovinu, stoku odvedeli u svoja sela, a stambene i ostale objekte domaćinstva razorili i popalili. Preživeli meštani, od kojih mnogi sa povredama, jedva se spasli i bez igde ičega prebegli u Srbinje i okolna naselja koja se nalaze pod vlašću Republike Srpske, a ne mali broj njih preko Drine u SR Jugoslaviju.
Žrtve: 1) Ilija (Mitar) Kovač, 1945; 2) Pero (Đorđe) Dubovina, 1925; 3) Milan (Mikajlo) Golubović, 1963; 4) Novo Golubović; 5) Dragan Golubović; 6) Milorad Golubović; 7) NJegoš (Stojan) Savić, 1970; 8) Pejka Golubović; 9) Milorad (Šćepan) Elez, 1932; 11) Dragan (Spasoje) Elez, 1967; 12) Novo (Spasoje) Elez, 1979; 13) Dragan (Milan) Šolaja, 1973.
Jelašci
Malo srpsko selo u opštini Višegrad (Srba 32) na desnoj obali Drine napadnuto 1. avgusta 1992. u večernjim časovima od strane naoružanih muslimana sa ovog područja, pripadnika neke specijalne jedinice, tzv Interventnog voda, Armije BiH koja se u noćnim časovima prikriveno čamcima prebacila preko reke Drine u nebranjeno selo Jelašci i tom prilikom likvidirala skoro trećinu stanovnika ovog malog sela. Iznenađeni meštani nisu pružili oružani otpor napadačima. Žrtve su uglavnom zatečene u svojim kućama gde su i poubijane. Dobar deo pokretne imovine je potom opljačkan, stambene zgrade i ostali prateći objekti domaćinstva spaljeni.
Žrtve: 1) Trivun (Svetozar) Jeličić, 1929. njegova supruga 2) Sava Jeličić, 1929; unuk 3) Vidoje (Petronije) Jeličić, 1982. unuka 4) Dragana (Petronije) Jeličić, 1984; snaha 5) Mirjana (Miloje) Jeličić, 1960; 6) Mile (Gvozden) Savić, 1943; njegova supruga 7) Petra (Dragomir) Savić, 1945; brat 8) Radomir (Gvozden) Savić, 1949; 9) Dragan (Jovan) Šušnjar, 1928. i njegova supruga 10) Slavka Šušnjar, 1930.
Kalinovik
Planinska sela Osija (Srba 15), Varizi (Srba 6), Ruđice (Srba 21, muslimana 29), Unkovići (Srba 2, muslimana 15) u maloj opštini Kalinovik našla se na žestokom udaru svojih suseda naoružanih muslimana, pripadnika Armije BiH, na veliki srpski praznik Ilindan, 2. avgusta 1992. godine. U muslimanskom pogromu stradalo više pretežno starih, bolesnih i nepokretnih lica srpske nacionalnosti koji su se za vreme praznika zatekli kod svojih kuća. Neke od žrtava ubijene na veoma surov način i potom spaljene u svojim domovima. Imovina žrtava do temelja opljačkana i uništena. Ukupno opljačkano, popaljeno i uništeno 61 porodična kuća, 49 pojata i 50 ostalih građevinskih objekata. Opljačkano preko sto komada krupne i sitne stoke, nekoliko putničkih automobila, traktora, motornih testera i ostalih poljoprivrenih uređaja i priključnih alata. Preživeli meštani zaštitu potražili u susednim srpskim selima i u opštinskom centru Kalinoviku.
Žrtve: 1) Pero (Blagoje) Drašković, 1920; 2) Vlado (Vukan) Drašković, 1905; 3) Danica (Jevto) Drašković, 1907; 4) Vojin (Lazar) Drašković, 1919. i njegova supruga 5) Joka (Ljupko) Drašković, 1923; 6) Vidosava (Obren) Drašković, 1932; 7) Risto (Pero) Tomović, 1932; 8) Jelenka (Dušan) Tomović, 1935, 9) Joka (Nikola) Tomović 1930; 10) Novak (Savo) Krstović, 1956; 11) Pero (Blaško) Bjelica, 1964; 12) Todor (Petar) Gavrilović, 1957; 13) Slađan (Milorad) Glogovac, 1966; 14) Dušan (Milo) Jokić, 1958; 15) Savo (Rajko) Pržulj, 1957; 16) Vladimir (Vojin) Todorović, 1956; 17) Radovan (Mirko) Drašković, 1955; 18) Radovan (Risto) Simanić, 1942.
Rijeke
Pretežno muslimansko planinsko selo (muslimana 100, Srba 35), odnosno srpski zaselak Gornje Borovine u opštini Han Pijesak, napadnut i osvojen u samo svitanje 7. avgusta 1992. od strane lokalnih muslimanskih jedinica pripadnika Armije BiH i po zlu već poznatog odreda „4. jun“ sa područja Žepe, pod komandom nekadašnjeg oficira JNA Avde Palića. Prilikom upada u ovaj srpski zaselak hladnim oružjem ubijena više lica i tom prilikom tri člana usamljene srpske porodice Borovina koja se zatekla na svom imanju i u svojoj kući. Jedini razlog njihovog ostanka u selu je što ni malobrojni meštani ni roditelji nisu imali mogućnost da evakuišu teško bolesnog sina jedinca. Pored njih poginula i tri borca koji su pokušala da zaustave muslimanske napadače i odbrane ovu porodicu. Srpska imovina, pokućstvo, mašine i alati, stoka, zalihe hrane i sve što se moglo poneti muslimani opljačkali i preneli u okolna muslimanska sela i Žepu, a sve ostalo do temelja uništili i popalili.
Žrtve: 1) Marko (Marko) Borovina, 1933; njegova supruga 2) Koviljka (Tane) Borovina, 1930; i njihov nepokretni sin 3) Slavko (Marko) Borovina, 1953; 4) Dragomir (Vlado) Rudović, 1958; 5) Jovan (R.) Veljović, 1932; 6) Mlađen (Mlađen) Zgonjanin, 1944.
Ježestica
Jedno od najvećih čisto srpskih sela u opštini Bratunac (502 stanovnika srpske nacionalnosti) na području mesne zajednice Kravica napadnuto 8. avgusta 1992. od strane muslimana iz susednog sela Jaglića i muslimanskih jedinica iz sela sa šireg područja Bratunca, Vlasenice i Srebrenice, pripadnika Armije BiH. U vreme napada većina meštana se nalazili na imanjima obavljajući svoje uobičajene svakodnevne letnje poljoprivredne poslove. U napadu u Ježesticu ubijeno, na veoma svirep način, devet civila srpske nacionalnosti. Jednoj od žrtava napadači odsekli glavu koju je po Srebrenici danima nosio poznati muslimanski zlikovac Kemal Mehmedović-Kemo iz srebreničkog sela Pale. Po osvajanju sela muslimani opljačkali što se moglo opljačkati, a ostalo razorili i popalili.
Žrtve: 1) Bogičević (Rado) Vojin, 1929; 2) Mlađenović (Obren) Slavka, 1931. i njena dva sina: 3) Mlađenović (Ljubomir) Anđelko, 1965; 4) Mlađenović (Ljubomir) Dragan, 1960; 5) Ranković (Miloš) Sreten, 1962; 6) Ranković (Vujadin) Milan, 1935; 7) Stjepanović (Nedeljko) Savka, 1951; 8) Stjepanović (Obrad) Milosav, 1919. i 9) Đurić (Savan) Srbo, 1944.
Klisura, Hadrovići, Bursići
Klisura (Srba 26), Hadrovići (Srba 14) i Bursići (Srba 9) mala i siromašna brdsko-planinska srpska sela u višegradskoj opštini, napadnuti 8. avgusta 1992. ujutro oko devet časova od strane lokalnih muslimana, pripadnika oružanih formacija Armije BiH, koji su največim delom regrutovani u muslimanskim naseljima višegradske, goraždanske i rogatičke opštine. U navedenim selima nije bilo srpskih vojnih jedinica, a ni sami meštani nisu pružali oružani otpor muslimanskim napadačima. Pa i pored toga u životu su ostali samo oni se nisu zatekli i koji su uspeli da pobegnu, ostali masakrirani uglavnom hladnim oružjem i tupim predmetima. Tela nekih pokojnika nađena ugljenisana. Imovina i stoka većine meštana opljačkani, a kuće i ostale zgrade domaćinstva, preko 40 građevinskih objekata u ova tri sela (Klisura 9 porodićnih kuća, Hadrovići 7 i Bursići 5, a pored njih i preko raznih 20 pomoćnih zgrada: štala, šupa, ambara, svinjaca, i dr.) koje su posle izvršene pljačke, razorene i spaljene.
Žrtve: 1) Joka (Miloš) Vukašinović, 1914; 2) Milorad (Marko) Kusmuk, 1961. i njegov brat 3) Miloš (Marko) Kusmuk, 1965; 4) Danica (Dušan) Kusmuk, 1931; 5) Drago (Vaso) Kusmuk, 1954; 6) Božana Ićagić, 1911. i njena kći 7) Stojanka (Vojin) Ićagić, 1933; 8) Zoran (Ljubo) Kojić, 1965; 9) Milka Krsmanović, 1928; 10) Borka Andrić, 1924.
Klještani
Srpsko selo u opštini Vlasenica (82 stanovnika srpske nacionalnosti) napadnuto 13. avgusta 1992. od strane muslimanskih oružanih formacija sa područja Cerske i okolnih muslimanskih sela iz tog kraja, pripadnika Armije BiH. U napadu ubijena četiri nedužna civilna lica srpske nacionalnosti koja su ostala u selu – članovi porodice Klještan – a u selu sve što je srpsko opljačkano i spaljeno. U napadu bilo dosta ranjenih i povređenih. U pljački, spaljivanju i uništavanju srpske imovine, kao i u pronalaženju sakrivenih nemoćnih meštana, aktivno učestvovala i mnoga muslimanska civilna lica: žene, starci i maloletnici, iz okolnih muslimanskih sela.
Žrtve: 1) Radovan (Boško) Klještan, 1938; 2) Bogdana (Vaso) Klještan, 1935; 3) Vojin Klještan, 1936. i njegova supruga 4) Grozda Klještan, 1930.
Potočani
Dosta malo srpsko selo (44 stanovnika) u opštini Bugojno. Napad na Potočane izvršen 14. avgusta 1992. od strane muslimanskih oružanih formacija, pripadnika „Zelenih beretki“ iz sastava Armije BiH. Prilikom ulaska u selo na najsvirepiji način, koji je podsečao na nekada ustaške pogrome, prevashodno noževima i tupim predmetima, masakrirano više lica srpske nacionalnosti, pretežno žena i starijih osoba (bezmalo kod svake žrtve nađeni odsečeni delovi tela: noga, ruka, izvađene oči, ženama dojke). Sva srpska kućna dobra, pokretnu imovinu, poljoprivredne mašine i stoku muslimani opljačkali, preneli u svoja sela, svojim kućama, a nepokretnu imovinu: stambene objekte i ostale zgrade domaćinstva razorili. Treba napomenuti da su Srbi ovog sela bili lojalni muslimanskim vlastima i nisu, kao ni ranije ni ovom prilikom pružali oružani otpor.
Žrtve: 1) Ljubo (Ljubo) Čavić, 1910; 2) Bosa (Aleksa) Čavić, 1923; 3) Milenko Lukić, 1918; 4) Drago (Nedeljko) Čavić, 1933; 5) Jelena (Milovan) Čavić, 1928; 6) Radojka (Stanoje) Prgomelja, 1942; 7) Mara Lugonja, 1930; 8) Miloš ( Dragutin) Čavić, 1933.
Bulozi
Jedno od najmanjih srpskih sela u opštini Rogatica (22 stanovnika srpske nacionalnosti), napadnuto 15. avgusta 1992. od znatnog broja naoružanih muslimana tzv. Zelenih beretki sa područja rogatičke i susednih opština, pripadnika Armije BiH. Tokom napada i okupacije sela pobijeno više od polovine meštana. Sva njihova imovina opljačkana, stoka odvedena u susedna muslimanska sela, a petnaest stambenih zgrada i još neuporedivo veći broj pomoćnih objekata domaćinstva spaljeno i razoreno.
Žrtve: 1) Dušan (Arsa) Krunić, 1954; 2) Brano (Miloš) Bojić, 1953; 3) Milka Vukadin, 1953; 4) Milka Nešković, 1935; 5) Pejka (Petko) Nešković, 1974; 6) Mara (Petko) Nešković, 1976; 7) Bojan (Petko) Nešković, 1981; 8) Nada Nešković, 1954; njen sin 9) Vladan (Milenko) Nešković, 1988; 10) Dušan Bojić iz Sarajeva i 11) Stoja (Milo) Nešković, 1952.
Šadići
Srpski delovi ovog sela u vlaseničkoj opštini napadnuti 15. avgusta 1992. Šadići Donji naseljeni uglavnom muslimanskim stanovništvom (Srba 58, muslimana 447), Šadići Gornji naseljeni isključivo licima srpske nacionalnosti (Srba 228). Napad izvršile muslimanske oružane formacije sa susednog područja Cerske, Kasabe i Konjević Polja iz sastava Armije BiH. Pored velikog broja ubijenih Srba, od kojih su mnogi masakrirani, sve srpske kuće, i žrtava i izbeglih, popaljene i razorene. Pokretna imovina opljačkana i, kao navodno ratni plen, preneta u muslimanska sela. U napadu, pored vojnika, učestvovao i veliki broj tzv. civilnog muslimanskog stanovništva koje se angažovalo u pljačkanju stoke, hrane i ostalih dobara do kojih su došli osvajanjem srpskih domaćinstava.
Žrtve: 1) Drago (Spasoje) Mišić, 1935; i njegov sin 2) Milivoje (Drago) Mišić, 1965; 3) Neđo (Jovan) Mišić, 1954; 4) Tomislav (Uroš) Mišić, 1964; 5) Gojko (Radovan) Vuković, 1930; 6) Jovanka Mišić, 1920; 7) Peja (Neđo) Mišić, 1958. supruga Miće Mišića, 1958; 8) Sreten (Bogdan) Tomić, 1956; 9) Milosav (Božo) Kević, 1962; 10) Milan (Dušan) Lazarević, 1952. i 11) Radojka Mišić, 1927. Od velikog broja ranjenih poznati su: Krsta, Radojka i Cvija Mišić.
Osječani
Uglavnom muslimansko selo u opštini Goražde (Srba 12, muslimana 162) sa tri srpska zaseoka: Smreke, Podmjera i Kriva Draga u kojima je bilo nešto više srpskog stanovništva nego u samim Osječanima. Nevedena srpska naselja napadnuta 16. avgusta 1992. od strane lokalnih naoružanih muslimanskih formacija iz sastava Armije BiH. Tom prilikom srpska populacija gotovo uništena u navedenim zaseocima. Poginuli su i brojni dobrovoljci koji su pokušali da ih odbrane. Pored velikog broja žrtava i malog broja onih koji su uspeli da prežive ovaj masakr, uništena i sva srpska imovina: opljačkana ili spaljena.
Žrtve: 1) Mladen (Drago) Dragičević, 1952; 2) Ljubo (Danilo) Miladinović, 1933; 3) Milanko (Risto) Nešković, 1950. i njegova majka 4) Vukosava (Vukadin) Nešković, 1922; 5) Kosa (Nedo) Nešković, 1929; 6) Mila (Nikola) Vukadin, 1949; 7) Milka (Miloš) Vukadin, 1935; 8) Nikola (Marko) Vukadin, 1910; 9) Sava (Luka) Vukadin, 1921; 10) Milja Vukadin, 1920.
Srpski Brod
Tokom hrvatsko-muslimanske okupacije ovog grada koja je trajala do povratka Srba 7. oktobra 1992. izvršeno bezbroj pojedinačnih i kolektivnih, tajnih i javnih, egzekucija nad pojedinim licima ili celim porodicama srpske nacionalnosti. Jedan takav slučaj dogodio se 17. avgusta 1992. kada su u vlastitom stanu, bez neposrednog povoda ili krivice, svirepo, hladnim oružjem ubijeni tri nevina člana jedne od mnogih srpskih porodica. Masakr nad tim nedužnim, uglavnom starijim, civilnim osobama izvršili pripadnici Armije BiH. Po izvršenim ubistvima imovinu opljačkali, a stan demolirali.
Žrtve: 1) Branko (Pejo) Bardak-Čiča, 1924; 2) Dušanka (Uroš) Bardak, 1938. i njena majka 3) Gospava Stakić, 1915.
Dobromerovići
Pretežno srpsko selo (Srba 38, muslimana 22) u opštini Rogatica. Na srpski deo sela izvršen napad 30. avgusta 1992. od strane muslimanskih oružanih formacija regrutovanih iz muslimanskih sela sa ovog područja i već duže vremena svrstanih u razne jedinice Armije BiH. Prilikom napada ubijena četiri civilna lica srpske nacionalnosti iz porodice Ristić, spaljeno osam srpskih stambenih i još više ostalih, uglavnom privrednih, objekata. Sva ostala imovina koja se mogla odneti, kao što su žitarice, zalihe hrane i stoka opljačkani od strane napadača.
Žrtve: 1) Vojin Ristić, 1910. njegova supruga 2) Dušanka Ristić, 1912. Radenko (Risto) Ristić, 1938. i njegova supruga 4) Ristić, ime nepoznato.
Zavait
Veliko srpsko selo (Srba 346, jugoslovena 2) u opštini Srbinje. Zločin se dogodio na mestu zv. Bakić na lokalnom putu između Zavaita i Srbinja 13. septembra 1992. Pripadnici Armije BiH minirali saobračajnicu i tako oko 8,30 časova uništili teretno motorno vozilo reg. br. GŽ-479-37 i ubili četiri putnika, civila srpske nacionalnosti. Prema nalazu policijskih veštaka mina vrlo vešto, profesionalno, postavljena i nije se mogla primetiti usled brojnih asfaltnih napuklina i oštećenja na drumu. Pošto je reč o saobračajnici na srpskoj teritoriji pretpostavlja se da su minu mogli i imali razloga da postave jedino pripadnici neke muslimanske diverzantsko terorističke grupa iz sastava Armije BiH. Prilikom eksplozije vozilo uništeno, a u kamionu, pored vlasnika koji je upravljao vozilom, život izgubili njegova supruga i dva maloletna deteta. Eksploziju preživeo jedino njihov teško povređeni saputnik Momčilo (Branko) Stevanović.
Žrtve: 1) Ranko (Tomo) Sekulović, 1962; 2) Radenka (Bogdan) Sekulović, 1961; 3) Predrag (Ranko) Sekulović, 1985; 4) Danka (Ranko) Sekulović, 1989.
Serdari
Deo sela Vrbanjci, najvećeg u opštini Kotor Varoš, sa veoma mešovitim sastavom stanovništva (Vrbanjci: Hrvata 796, muslimana 1565, Srba 563, Jugoslovena 41 i ostalih 8) stradao 17. septembra 1992. Napad na ovaj srpski zaselak izvršen u ranim jutarnjim časovima od strane lokalnih naoružanih pripadnika hrvatsko-muslimanskih formacija Armije BiH. U napadu stradali brojni članovi i deca srpskih porodica Serdar, po kojoj naselje nosi naziv, kao i porodica Tepić i Bencuz. NJihova imovina opljačkana, spaljena i razorena. Mnogi od preživelih meštana koji su uspeli da se spasu iz pakla, u kome se zaselak Seradari našao, izašli su sa brojnim i teškim povredama, goloruki, bez igde ičega. NJihovi najbliži rođaci pobijeni i spaljeni u svojim opljačkanim i razorenim domovima. Napad na ovo srpsko naselje izvršen sa više strana iz okolnih hrvatskih i muslimanskih naselja Dabovica, Šipura, Bilica, Hrvačana i Hanifića. Reč je, svakako, o jednom od najtežih zločina izvršenih nad nekom srpskom porodicom.
Žrtve: 1) Tepić (Đorđe) Ljubica, 1952. i njene kćerke maloletne 2) Tepić (Simo) Slobodanka, 1982. i 3) Tepić (Simo) Snežana, 1988; 4) Bencuz (Jefto) Slavko, 1937. i njegova kći 5) Bencuz (Slavko) Slavojka, 1971; 6) Bosiljka (Jefto) Serdar, 1939; 7) Spomenka (Stojan) Tepić-Serdar, 1973; 8) Radmila (Branko) Serdar, 1971; 9) Mirko (Jovo) Serdar, 1962; 10) Slaviša (Drago) Serdar, 1971; 11) Branko (Đorđe) Serdar, 1936; 12) Danka (Cvijo) Serdar, 1938; 13) Jelenko (Branko) Serdar, 1961; 14) Slavko (Đorđe) Serdar, 1932; 15) Drago (Đorđe) Serdar, 1945. i 16) Nikola (Nedeljko) Dukić, 1952; 17) Radenko (Joco) Serdar, 1972; 18) Borivoje (Branko) Serdar, 1972. Mnoga od navedenih žrtava nađene ugljenisane ili ubijene na krajnje svirep način.
Kočanje
Srpski zaselak (Srba 192), koji pripada znatno većem pretežno muslimanskom Novom Selu (Srba 192, muslimana 1058, jugoslovena 7, ostalih 2) u podrinjskoj opštini Zvornik napadnut, 17. septembra 1992. Napad izvršili pripadnici muslimanskih oružanih formacija iz sastava Armije BiH od kojih je večina bila sa područja Novog Sela, Kamenice, odnosno opštine Zvornik i muslimanskih naselja susednih opština. Prilikom napada na veoma svirep način, najviše hladnim oružjem, ubijeno sedam meštana srpske nacionalnosti, a znatno veči broj njih je povređen. Preostali Srbi prisiljeni da napuste svoja ognjišta, a njihova imovina: kuće, hrana i stoka, opljačkani, spaljeni i razoreni.
Žrtve: 1) Zoran (Lazar) Ilić, 1953; 2) Milisav (Miloš) Ilić, 1955; 3) Spasa (Nikola) Ilić, 1912; 4) Lazar (Jevto) Ilić, 1924; 5) Ikonija (Vaso) Ilić, 1935; 6) Vaso (Milan) Marković, 1933; 7) vojnik Đoko, prezime nepoznato, izbeglica iz Zenice (možda je reč o Miloradu (Bogdan) Stankoviću, 1959. iz Zenice).
Božići
Srpsko naselje dosta velikog sela Svinjašnica sa izmešanim stanovništvom, ali i znatno većim brojem lica srpske nacionalnosti (Srba 479, muslimana 131, jugoslovena 8) u opštini Zavidovići napadnuto 18. septembra 1992. od strane veoma brojnih pripadnika oružanih formacija Armije BiH, dobrovoljaca prikupljenih iz hrvatskih i muslimanskih sela sa područja ove i okolnih opština. Večina meštana za vreme napada napustila selo i izbegla u Brijesnicu. Pa i pored toga bilo je dosta žrtava i povređenih usled stalne minobacačke i artiljerijske kanonade kojom su razarani srpski zaseoci Božići, Lazendići, Curići… Po upadu u ove srpske zaseoke muslimani krenuli u bezočnu pljačku, pogotovo civili, nekadašnje komšije iz susednih sela. Pljačkali su sve odreda: stoku, nameštaj, belu tehniku i ostala kućna dobra, letinu, žitarice i hranu… Pošto nekretnine, kuće, staje, ambare, nisu bili u stanju da odnesu i odvuku to su palili i razarali. Od tada su srpski zaseoci znatnog dela sela Svinjašnice razoreni do temelja.
Žrtve: 1) Stevo (Ljubomir) Božić, 1961; 2) Danilo (Lazar) Božić, 1921. i njegov sin 3) Miroslav (Danilo) Božić, 1948; 4) Miladin (Spasoje) Božić, 1960; 5) Vlado (Danilo) Božić; 6) Borka Božić.
Podravanje
U opštini Srebrenica, etnički čisto i jedno od svakako najvećih srpskih sela u ovom kraju (413 stanovnika srpske nacionalnosti) teško stradalo u oba prethodna svetska rata. Od početka ratnih sukoba i muslimanskog terora u ovom kraju, aprila meseca, pogotovo tokom leta 1992. Podravanje je bilo stalno ugrožavano od muslimana Srebrenice. Selo je više od pet meseci, oslanjajući se jedino na vlastite mogućnosti, odolevalo tim muslimanskim nasrtajima. Najžešći napad veoma brojnih i dobro naoružanih jedinica Armije BiH regrutovanih sa ovog područja izvršen 24. septembra 1992. U tom besomučnom muslimanskom pogromu ubijeni bezmalo svi zatečeni stanovnici ovog sela. Zarobljeno je svega pet muškaraca, civila i branilaca koji su odvedeni u srebreničke zatvore, a sredinom oktobra 1992, oslobođeni razmenom. Ostali, među kojima i dosta žena i starijih osoba, poubijani, odnosno zvanično „nestali“. Za nekima od njih se i danas traga. Sva pokretna imovina, prikupljena letina, hrana i stoka opljačkani, a kuće i ostali objekti razoreni i popaljeni. Selo ostalo pusto, ali i dalje na stalnom udaru muslimana, čak i posle „demilitarizacije“ Srebrenice i proglašavanja za tzv. zaštićenu zonu.
Žrtve: 1) Jovanović (Miloje) Vojin, 1923; 2) Jovanović (Miloje) Svetozar, 1933; 3) Lazarević (Obrad) Rado, 1920; 4) Petrović (Vasilije) Mileva, 1948; 5) Petrović (Marko) Milomir, 1951; 6) Mitrović (Jovo) Mihajlo, 1932; 7) Mitrović Ruža, 1927; 8) Mitrović (Marko) Drago, 1925; 9) Marinković (Anđelko) Radovan, 1938; 10) Marinković (Miloš) Milovan, 1955; 11) Marinković (Miloš) Rade, 1961; 12) Marinković ) Žarko) Dikosava, 1938; 13) Marinković (Drago) Miloš, 1935; 14) Perendić (Milisav) Miladin, 1924; 15) Perendić (Savkan) Tomislav, 1930; 16) Perendić (Blagoje) Stanka, 1935; 17) Perendić (Bogdan) Spasenija, 1932; 18) Šarac (Cvijetin) Mitar, 1963; 19) Šarac (Veselin) Dušan, 1964; 20) Šarac (Obrad) Mirjana, 1943; 21) Šarac (Manojlo) Milan, 1929; 22) Tomić (Marko) Gojko, 1930; 23) Tomić (Marko) Mihajlo, 1941; 24) Vasić (Miloš) Milijan, 1951; 25) Vesić Milisav, 26) Nikolić (Radomir) Slaviša, 1960; 27) Nikolić (Čedomir) Dragan, 1960; 28) Pavlović Nebojša, 1971; 29) Mudrinić (Mileta) Rade, 1961; 30) Mitić (Ruža) Boriša, 1946; 31) Bogdanović (Milan) Đurađ, 1960. i 32) Kukić (Mitar) Dragutin, 1954. Mnoge od navedenih žrtava ubijene su na najsvirepiji način: odsecanjem glave i pojedinih delova tela, razbijanjem lobanje tupim predmetom, rasecanjem stomaka, klanjem. Zaprepašćen ovim monstruoznim zločinom oglasio se, posebnim saopštenjem, Sinod Srpske pravoslavne crkve, a Njegova Svetost Patrijarh Pavle održao je pomen nevino stradalim mučenicima. Slike masakriranih Srba ovog sela prenele su u svojim emisijama mnoge domaće i strane televizije stanice.
Želeće
Pretežno srpsko selo u opštini Žepče (Srba 388, Hrvata 15, muslimana 4, jugoslovena 4) na putu i železničkoj pruzi između Žepča i Zenice napadnuto od strane oružanih snaga antisrpske muslimansko-hrvatske političke i vojne koalicije, odnosno Armije BiH 27. septembra 1992. Napad bio neočekivan pošto su meštani srpske nacionalnosti ovog sela od početka ratnih sukoba bili lojalni sarajevskim vlastima. Za to vreme nije registovan ni jedan srpski akt oružane pobune, naoružavanja ili neprijateljstva prema muslimanskim vlastima. Istina je jedino da su se Srbi mesecima ilegalno iseljavali i zaštitu tražili u krajevima pod kontrolom civilnih i vojnih vlasti RS. Želeće, samo zato što je srpsko selo, nije odgovaralo ni muslimanima ni Hrvatima. U toku napada stradao je znatan broj civila srpske nacionalnosti, a njihova imovina opljačkana, spaljena i razorena. Naredinih meseci trajali su stalni sukobi muslimana i Hrvata pored ostalog i oko vlasništva nad selom i srpskom nepokretnom imovinom u Želećoj.
Žrtve: 1) Danko (Ljuban) Blagojević, 1957; 2) Novica (Milan) Blagojević, 1963; 3) Veljko (Đorđe) Blagojević, 1912; 4) Anđa (Lazo) Blagojević, 1915; 5) Zorka (Cvijetin) Čelebić, 1925. i njen sin 6) Milenko (Marinko) Čelebić, 1947; 7) Momčilo (Niko) Čelebić, 1936; 8) Ilija (Savo) Đokić, 1960; 9) Sreten (Luka) Đuričić, 1931; 10) Zdravko (Dušan) Đuričić, 1957; 11) Bogosav (Branko) Kovačević, 1956; 12) Milovan (Dušan) Lukić, 1958; 13) Milan (Dušan) Mišić, 1956; 14) Željko (Čedo) Pejić; 15) Boro (Boško) Stanković, 1970. i njegova majka 16) Milica Stanković, 1948; 17) Ostoja (Cvijetin) Udovčić, 1920; 18) Stojanka Udovčić, 1915; 19) Milutin Ristić, 1949.
Faljenovići
Planinsko malo selo, pre zaselak ili katun, u višegradskoj opštini sa svega 11 stanovnika (Srba 9, muslimana 2) bili su veoma lak plen muslimanskim napadačima. Faljenovići napadnuti oko 7 časova 4. oktobra 1992. Akciju izvela jedna od nekoliko lokalnih muslimanskih jedinica iz sastava Armije BiH sa područja Višegrada i Goražda u vreme ofanzivnih aktivnosti muslimanskih oružanih snaga protiv srpskih linija odbrane. U napadu stradale četiri starije osobe srpske nacionalnosti iz porodice Vuković. NJihova imovina, skupljena letina i stoka opljačkani, a kuće demolirane i ostale nekret5nine spaljene.
Žrtve: 1) Milan Vuković, 1926. i njegova supruga 2) Desanka Vuković, 1932; 3) Vasilije (Ilija) Vuković, 1928. i njegova supruga 4) Miljana Vuković, 1929.
Fakovići
Plodonosno i bogato podrinjsko prema Srbiji pogranično selo u opštini Bratunac sa znatno brojnijim srpskim stanovništvom (Srba 115, muslimana 33) napadnuto 5. oktobra 1992. Napad na Fakoviće izvršile jedinice Armije BiH formirane po okolnim muslimanskim selima na području Bratunca i Srebrenice znatno pre početka ratnih sukoba u ovom kraju. Prilikom napada ubijeno šesnaest lica srpske nacionalnosti. Napad je izvršen u ranim popodnevnim časovima dok je većina čeljadi bilo zauzeto branjem kukuruza u poljima izvan sela. Pri upadu napadača u selo veliki broj meštana ranjen ili zarobljen. Zarobljenici odvedeni u zatvor u Srebrenicu, a srpska imovina, pogotovo dobar deo prikupljene letine, poljoprivreni alati, stoka i živina opljačkani. Mnoge zgrade i sve ostalo što se nije moglo odneti muslimanski napadači spalili i uništili. To su učinili i sa srpskom pravoslavnom crkvom koju su oskrnavili, opljačkali i demolirali.
Žrtve: 1) Božić (Radoje) Desanka, 1924; 2) Marković (Milovan) Olga, 1935; 3) Marković (Milovan) Slavka, 1931; 4) Nikolić Ćuba, 1954; 5) Đurić Danilo, 1910; 6) Ivanović (Milan) Miroslav, 1973; 7) Marković (Savo) Radoje, 1941; 8) Marković (Stevo) Radomir, 1939; 9) Nikolić (Milovan) Petko, 1954; 10) Nikolić (Sreten) Milovan, 1923; 11) Savić (Jovo) Radovan, 1965; 12) Subotić (Blagoje) Milomir, 1959; 13) Đokić (Drago) Milovan, 1936; 14) Đokić (Mileta) Sreten, 1938; 15) Đokić (Nedeljko) Đoko, 1955; 16) Đukić (Radovan) Vidoje, 1954; 17) Svetozar (Sreten) Đokić, 1965.
Šetići
U opštini Zvornik. Na srpski deo sela (muslimana 656, Srba 83, jugoslovena 2), zaselak Pantići, izvršen napad u praskozorje 8. oktobra 1992. Akciju organizovali i izveli muslimani Šetića i okolnih muslimanskih sela opštine Zvornik, brojni pripadnici oružanih formacija Armije BiH. U ovom muslimanskom pogromu ubijeno više žena, starih i nemoćnih lica srpske nacionalnosti koji su u vreme napada zatekli u selu da bi održavali imanja i hranili stoku. Većina njih se sklonila i boravila u kući Mihajla Pantića. Deca i ostali, pogotovo mlađi, meštani zaseoka Pantići još u toku leta su napustili svoje domove i zaštitu našli u drugim krajevima, a dobrim delom i u SRJ. Srpska pokretna imovina, pokućstvo, obuća i odeća, hrana i stoka, opljačkani i odneti u muslimanski deo sela. Ostalo razoreno i popaljeno. U akciji učestvovalo preko sto muslimanskih boraca i višestruko veći broj njihovih rođaka i prijatelja, civila koji su razneli i razorili imovinu Pantića. U Šetičima granatirani pravoslavna crkva Svetog Ilije i parohijski dom.
Žrtve: 1) Mihailo (Savo) Pantić, 1912; 2) Cvijeta Pantić, 1910; 3) Desa Pantić, 1927; 4) Sava Pantić, 1920; 5) Ljubica (Milan) Pantić, 1946; 6) Cvija Prelovac, 1932. i 7) Bosiljka (Nikola) Lukić, 1927; 8) Cvija Sandić.
Malešići
Napad na ovo pretežno srpsko selo u opštini Zvornik (Srba 666, muslimana 69) izvršen istovremeno sa napadom na srpski deo sela Šetići, u ranim jutarnjim časovima 8. oktobra 1992. Akciju predvodili i zločine počinili u najvećoj meri muslimani komšijskog sela Jusići u saradnji sa večim brojem naoružanih pripadnika Armije BiH iz okolnih sela i opština nastanjenih muslimanskim stanovništvom. U napadu, pretežno na veoma svirep način, ubijeno više meštana, branilaca i civila, Malešića srpske nacionalnosti. Sve što se moglo odneti, pogotovo, hrana i stoka, opljačkano, a nepokretnosti spaljene i razorene. U pljački i uništavanju stoke i imovine Srba ovog sela posebno su bili aktivni muslimani, žene, malo odraslija deca i starci, pomenutig komšijskog sela Jusići.
Žrtve: 1) Zdravko (Miladin) Milošević, 1926; 2) Savo (Veljko) Vidović, 1937; 3) Mihajlo Perić, 1902; 4) Cvija Perić, 1907; 5) Ljubica Perić, 1942; 6) Zdravko Malešić, 1922; 7) nepoznata žena iz sela Zmajevica koja se zatekla u gostima.
– nastaviće se –
