Skoro svake jeseni, hrvatski „poviestničari“ obavezno podsete da je ta srpska vojska te 1918.godine sramno prepustila hrvatski poviestni grad Rijeku okupatorskoj talijanskoj vojsci, umesto da je brani do poslednjeg čoveka i poslednje kapi krvi, srpske naravno!
Ipak, priča oko grada Fiume (Rijeka) je veoma poučna, i zaslužuje da se potsetimo jer lagarije suviše dugo traju, a zaboravnost je ipak ljudska osobina koja se mora sprečavati, istine radi!
Te daleke kasne jeseni 1918.godine, francuska je lađa iskrcala na rivu grada Fiume bataljon oslobodilačke srpske vojske, koju su dočekali malobrojni Srbi, stanovnici tada ugarskog lučkog grada, i malobrojno hrvatsko stanovništvo mahom iz grada Sušaka, sa druge obale potoka Rječina, koji je oštro delio većinski talijanski grad i manju hrvatsku varoš!
Vrlo brzo je komanda bataljona utvrdila da je stanovništvo grada i okolina prema Istri većinski talijansko, sa malobrojnim hrvatskim starosedeocima (grad je od 41000 stanovnika imao 38000 Talijana!). Kada stigoše francusko-britanske privremene okupacione trupe i domaći formiraše svoj Nacionalni savet koji proglasi pripajanje grada i cele Istre (tada većinski naseljene Talijanima!) kraljevini Italiji, udovolji srpska komanda zahtevu savezničke okupacione uprave i napusti grad Fiumu, te talijanska uprava brže bolje organizova da se deo srpskog bataljona hitno preveze železnicom, ali deo bataljona ipak udovolji zahtevu hrvatskog gradskog veća Sušaka, i jednostavno pređe most na Rječini i udari bivak u austrougarskoj kasarni na Trsatu (deo starog grada) što oduševi tamošnje hrvatsko stanovništvo, većinsko u samom zaleđu Sušaka!
Okupaciona francusko-britanska vojna uprava odluči da se dalje ne meša u nastali spor saveznika, i tako Sušak i okolina, te celo Hrvatsko primorje, ostadoše u zoni gde boravi srpska vojska kao pobednička u Velikom ratu, a srpska delegacija za mirovne pregovore nađe se u složenoj situaciji da razmrsi komplikovane austro-ugarsko-talijanske odnose još iz vremena postojanja države Dvojne monarhije!
Pedantni činovnici novoproglašene Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, međutim vrlo lako utvrdiše činjenice vezane za Istru i grad Fiuma (Rijeka), koje su iznete na samoj mirovnoj konferenciji kao argumenti!
Fiuma je od 15.veka bila pod upravom Habsburške monarhije, i carica Marija Terezija je 1776. godine predala sam grad Ugarskoj kraljevini, kao administrativni deo njene pokrajine Hrvatske, ali se odmah pobuni lokalno stanovništvo koje odbi da bude deo pokrajine Hrvatske, i zato carica odluči da to postane distrikt koji direktno odgovara Budimpešti, i nema nikakve veze sa Hrvatskom! Ipak, tokom trajanja mađarske revolucije 1848./9. hrvatski nacionalisti silom okupiraju Rijeku, te će takvo stanje trajati sve do 1867.godine kada se stvara Austro-Ugarska monarhija i distrikt Fiuma se ponovo dodeljuje Ugarskoj, ali sada kao enklava u austrijskom delu Dvojne monarhije, jer je bila trgovačka luka ugarskog dela.
Pedantni će činovnici utvrditi i da se sama Fiuma uopšte ne pominje u Londonskom paktu koji je potpisan 1915.godine, jer se smatralo da Mađarska ima pravo da zadrži svoju luku i jedini izlaz na more! Zato je Budimpešta sve do 1921.godine Fiumu smatrala delom svoje teritorije, iako nije imala fizički suverenitet nad njom!
Zbog ovih okolnosti iz ranijeg administrativnog rešenja, na mirovnim pregovorima status Fiume bio je dugo nerešen, te je pesnik i pustolov D`Anuncio odlučio da 12. septembra 1919. godine zauzme grad sa svojih 2500 legionara, dobrovoljaca, veterana iz Velikog rata, i tako stavi neodlučne mirovnjake pred svršen čin!
Stanovnici grada su oduševljeno dočekali legionare, koji su bez ispaljenog metka zaposeli grad, dok je okupacioni garnizon mirno posmatrao svečanost koja je potom usledila.
Ipak, pesnik i pustolov nije ni pomislio da pređe most na potoku, iako je samo jedan tanki lanac označavao državnu granicu između dve kraljevine, a garnizon u Sušaku bio jačine pograničnog bataljona, uz četu pogranične žandarmerije u kojoj su mahom službovali domaći Hrvati, ali lojalni svojoj zajedničkoj Otadžbini i kralju ujedinitelju, duboko zahvalni onim srpskim prašinarima što odlučno pređoše most, i udariše prvi graničnik nove države!
To, što danas toliko lažu hrvatski poviestničari, rezultat je dugogodišnjeg laganja hrvatskih kroatokomunista i nekadašnje ustaške emigracije, udruženih u upornom blaćenju tih „velikosrpskih izdajnika iz riječke stvarnosti daleke 1918.godine“!
