„Najveću opasnost po bezbjednost i stabilnost Zapadnog Balkana, pored Al Kaide, predstavljaju Vladimir Putin i Milorad Dodik, kao generatori etničkih sukoba, radikalizma i ekstremizma i ometanja evroatlantskih integracije u regionu, ali NATO je spreman da operativno reaguje“.
Na ovu rečenicu bi se kao notornu glupost nasmijao svaki Srbin i Srpkinja, izuzev Jelene Milić, kada se ne bi radilo o „tajnim“ zaključcima ministarske konferencije NATO-a, održane početkom ovog mjeseca, a koji su „procurili“ u medije. Time zaključci ne prestaju da budu glupost, nego možda postaju i – opasna glupost.
Šta se to dešava sa NATO-om? Po završetku hladnog rata, vodeći zapadnoevropski saveznici su se nadali da će ih nestanak „crvene opasnosti“ osloboditi od NATO-kišobrana i bezbjednostnog tutorstva SAD i povratiti im nacionalni suverenitet. SAD su, međutim, opstrukcijom već usvojenog evropskog plana za BiH (Lisabonski sporazum) i sabotiranjm nekoliko evropskih mirovnih inicijativa ne samo podstakle rat u BiH nego i učinile da se produži tri i po godine. Uslov da se potpiše Dejtonski mir bio je da EU prihvati da NATO vojno interveniše na položaje VRS u Bosni i tako po prvi put ofanzivno djeluje izvan granica svojih članica. Jedina supersila je na svome vrhuncu tokom dva Klintonova mandata pretvorila NATO u svoju udarnu pesnicu, a podršku evropskih članica – u „vojnu obavezu“. Bler, Sarkozi, Merkelova i dr. bili su i pod prislušnim nadzorom američkih službi. „Ko j… EU!“ – sažeto je njihov status izrazila Viktorija Nuland, podsekretarka u Stejt departmentu u presretnutom razgovoru sa američkim ambasadorom u Kijevu kada joj je prenio rezerve nekih evropskih kolega prema rušenju legalne vlasti u Ukrajini.
Tokom intervencija u BiH, Srbiji, Iraku, Ukrajini, Avganistanu, Libiji, Egiptu i Siriji, NATO je izrastao u ekspanzivnu i samostalnu multinacionalnu vojno-političku korporaciju koja guta ogroman novac svojih dioničara i, prije svih – SAD, koje drže kontrolni paket. Pred najavom Trampove izolacionističke politike i pred nemogućnošću evropskih članica da namire umanjeni američke ulog, NATO počinje da djeluje kao otuđeni centar moći, okrenut interesima vlastitog odžanja i odlazeće neoliberalne demokratske administracije.
I dok Tramp zaustavlja širenje NATO-a na Crnu Goru, a Merkelova i Oland u novim uslovima rješenje traže mimo NATO-a u formiranju evropskih oružanih snaga koje bi EU obezbijedile veću samostalnost i spoljnopolitički uticaj, gensek NATO-a Jens Stoltenberg nastupa kao politički lider koji slijedi predizborni militantni program poražene Hilari Klinton. Sjetimo se samo kolika panika je zavladala u NATO-u na vijest da je pobijedio Tramp zbog toga što je najavio pacifikaciju odnosa sa Rusijom. Čitavoj armiji oficira i civila – stratega, operativaca, logističara, intendanata, propagandista i obavještajaca koje zapošljava NATO, naprotiv, i egzistencijalno i profesionalno više odgovara hladni rat.
Opravdanje svog opstanka i ekspanzije NATO-a, kao i 1969, tako i 2016, ponovo pokušava da nađe na Zapadnom Balkanu, gdje prepoznaje više opasnosti: povratak boraca Islamske države u BiH, rastući uticaj Rusije i Dodikov referendum.
U dokumentu se navodi „broj od približno 260 stranih boraca koji su do kraja 2015 iz BiH otišli u borbu na strani terorističkih organizacija DAEŠ-a i Al Kaide u Iraku i Siriji. Radikalizacija, nasilni ekstremizam i povratak stranih ratnika s fronta predstavljaju značajan razlog za zabrinutost“.
Kao komentar na ovu opasnost jedino vrijedi primijetiti tendenciozno zaobilaženje da se kaže da se radi o islamskom, a ne bilo kom drugom terorizmu. Kao i da dobrovoljci – povratnici sa ratišta u Iraku i Siriji, nisu ni Srbi ni Hrvati nego isključivo Bošnjaci, koji nit su otišli iz, nit se vraćaju u Republiku Srpsku i „Herceg-Bosnu“, nego isključivo u bošnjačke kantone u srednjoj Bosni. Svaki dalji komentar je suvišan, jer su upravo NATO strukture pod vođstvom SAD srušile legalne režime u Iraku i Siriji, izazvale građanske ratove i tamo iz Avganistana preselile Al Kaidu, koja je stvorila terorističku Islamsku državu. Isti centri globalne moći su tokom rata 1992-1995. dovele u BiH mudžahedine – islamske interbrigadiste koji su se tu trajno stacionirali i formirali centre islamskog terorizma, sa širokim radijusom dejstava diljem Zapadne Evrope. Kada je Donald Tramp u predizbornom programu najavio da „SAD više neće rušiti režime po svijetu“, vjerovatno je mislio ne samo na Irak i Siriju nego i na SFRJ i Srbiju.
NATO uočava porast ruskih aktivnosti na zapadnom Balkanu, koje „uključuju destabilizirajuće ponašanje“. Riječ je o mješavini političkih poruka, izgradnji veza s pripadnicima elita, investicijama u energetski i medijski sektor… Rusija pruža i političku i privrednu podršku srpskom entitetu u BiH kako bi „podsticala ometanje evroatlantskog puta BiH“. Pristup Rusije najčešće usmeren prema srpskom stanovništvu u regionu. „Među Srbima ruske poruke imaju najveći odjek“, dodaje se u dokumentu.
Šta tek ovo treba da znači?! Rusi zaista razvijaju veze sa srpskim elitama, investiraju u energetiku i medije, podržavaju Republiku Srpsku, ali ne čine li to isto i EU i NATO – mnogo duže i mnogo više. Nije, međutim, ponuđen ama baš nijedan argument zašto je to „destabilizirajuće ponašanje“ kada rade Rusi, a nije kada isto rade Amerikanci. Naprotiv, kada oni rade, onda je čak „stabilizirajuće“. Tačno je jedino da su Rusi, kada je riječ o Srpskoj i Srbima, u tome uspješniji. Nije ni čudo! Početkom 90-ih, SAD i EZ su podržali Muslimane i Hrvate u otvorenom gaženju ravnopravnosti srpskog naroda u BiH. NATO je bombardovao samo položaje VRS u BiH. Četiri petine zapadne pomoći otišlo je u bošnjačko-hrvatsku Federaciju. SAD i EU već 20 godina mijenjaju Dejtonski sporazum na štetu Srpske. Nakon svega, mudraci iz NATO-a su povjerljivo otkrili da „ruske poruke imaju najveći odjek među Srbima“
Bravo majstori!
Dodik, prema oceni NATO-a, nastoji da potkopa evro-atlantske integracije BiH, što se vidi i u nedavnom raspisivanju „nelegalnog referenduma“ o Danu Republike, ali i u tome što njegov entitet odbija da registruje vojne nekretnine. Popis vojne imovine u BiH ključan je preduslov za aktiviranje NATO akcijskog plana za članstvo BiH (tzv. MAP), a dosad je uknjiženo 25 vojnih nekretnina u BiH, ali nijedna od 21, koliko ih je na području RS. Jedan od glavnih izazova u BiH je, smatra NATO, implementiranje odluka donesenih na državnom nivou na nivo entiteta. NATO daje punu podršku evroatlantskom putu Makedonije i BiH.
Najzad, ne može ništa bez Dodika! Što se tiče evro-integracija, podatak u zaključcima NATO-a nije tačan, jer BiH je i angažovanjem Dodika prije dva mjeseca napravila veliki korak ka Briselu, uz rezervu da je danas svaki iole razuman čovjek, manje ili više evroskeptik. Što se pak atlantskih integracija tiče, tu stvari stoje drugačije: BiH se nikad nije ni opredijelila za NATO, već samim tim što trećina naroda na polovini njene teritorije nije zauzela takav stav. Dodik je, naprotiv, izjavio da će Srpska slijediti primjer Srbije, koja neće protiv Rusije, a da će u krajnjoj liniji o tome odlučiti narod na referendumu. Dosljedno tome, Srpska, koja po Dejtonu ima pravo na vojsku, neće se odreći ni vojnih nekretnina na svojoj teritoriji, od kojih je, recimo, jedna pretvorena u Univerzitetski kampus u Banjaluci. Srpska možda „potkopava“ planove NATO-a, ali ne i svoje vlastite, bez obzira na to što ovaj „tajni dokument“ podržava njen put atlantskih integracija, na koji ona još i ne pomišlja da krene.
Da NATO posmatra Balkan kao region koji je interesantan za širenje atlantskih integracija, to bi bilo potpunu legitimno. Međutim, NATO ovaj region tretira kao svoj kaparisani rezervat u čijem preuređenju ga ometaju kako nenaklonjene domaće političke elite i narod koji ih je demokratski izabrao, tako i Rusija koja bar jednako legitimno pokušava da povrati svoj, istorijski mnogo stariji, uticaj na Balkan.
Uoči predsjedničke inauguracije Donalda Trampa političke elite nekih zapadnih zemalja podsjećaju na boljševičke vlade sovjetskog lagera kada im je Gorbačov saopštio da će ubuduće morati same da brinu o sebi i suverenitetu i bezbijednosti svojih zemalja. Na stranu što je naivno povjerovao u Bušovo obećanje da se NATO neće širiti na Istok, Gorbačov je odluku o spasavanju Rusije raspuštanjem sovjetske imperije donio zbog unutrašnje i spoljne ekonomske prenapregnutosti i opasnosti od fatalnih pobuna. Umjesto da se prilagode novoj situaciji i stanu na čelo temeljitih i kontrolisanih promjena, komunističke elite zemalja istočne Evrope su sitnim reformama i kadrovskim rokadama pokušale da ostanu u sedlu i zaradile „plišane revolucije“.
Analogno, Donald Tramp se sad odriče imperije da bi spasao SAD od nezasite halapljivosti korporativno-finansijske oligarhije, koja je svoje megašpekulacija namirila milijardama dolara iz državnog budžeta. Ovaj gangsteraj bez presedana u istoriji kapitalizma ostvaren njihovim pritiskom na državnu administraciju, bio je samo odlaganje nove još veće krize, koja nije mogla biti riješena vojnim avanturama na Bliskom istoku. Naprotiv, dovela je do kolapsa Grčke, do migranskog stampeda, do „bregzita“, do ekonomske i političke krize opstanka Evropske Unije.
Svojom „operativnom spremnošću da interveniše na Zapadnom Balkanu“ NATO kao da bi htio da je riješi trećim svjetskim ratom, koji bi nalakše zapalio, a gdje drugo nego u „buretu baruta“. Šta bi inače i mogla jedna moćna vojna organizacija, kojoj je istorijski rok trajanja istekao još raspuštanjem Varšavskog pakta 1991, kada osjeti da joj ponestaju i pare i poslovi, doli da izmišlja opasnosti po „bezbjednost i stabilnost zapadnog svijeta“. Međutim, Putin poštuje međunarodno pravo. Dodik se drži Dejtonskog ustava. A Al Kaida je čedo NATO-a koje se otrglo od njegove kontrole jednako kao što se i sam oteo civilnoj kontroli SAD – u interegnumu od Obame do Trampa, i EU – koja ne zna ni šta će sa sobom.
Pošto neće stići da Trampa, prije inauguracije 20. decembra, uvuče u neke nove ratne obaveze, NATO će morati da se suoči sa multipolarnim svijetom u nastanku u kome će biti podijeljen između Armije SAD i „Oružanih snaga EU“. Zato „tajni dokument“ djeluje tako anahrono, banalno i nedotupavno.
Nenad Kecmanović
www.fsksrb.ru