(Ne)stvarnost odvijanja nastave na srpskom i albanskom jeziku u istim školama na Kosovu i Metohiji.
Pre podne “Dobro jutro“, popodne “Mir dita“!
U tri škole na Kosovu i Metohiji srpski i albanski učenici pohađaju nastavu u istim objektima koji nose posebna imena, srpska i albanska. – Osnovna škola u Crkvenoj Vodici kod Obilića je sa dva imena , srpskim “Dositej Obradović“ i albanskim “Fazli Grajćevci“, jer pre podne srpska , a popodne albanska deca idu u istoj školi. – Jedna kancelarija i zbornica u školi za jedne i druge nastavnike
Na Kosovu i Metohiji – učenici su uglavnom etnički podeljeni. Školski fudbalski tereni su neretko njihovo jedino mesto susreta. No, u tri osnovne škole na Kosovu i Metohiji Crkvenoj Vodici kod Obilića, Jasenoviku kod Novog Brda i Kosovom Polju srpski i albanski učenici uče u istim školskim zgradama podeljeni u smenama.
Nestvarnost na Kosovu, a koja može da posluži za primer u drugim sredinama, kako dve zajednice mogu da rade bez problema je osnovna škola u Crkvenoj Vodici kod Obilića u kojoj nastavu pohađaju srpski i albanski učenici. Pre podne u školskim učionicama su srpski učenici a u popodnevnoj smeni albanski. I tako 18 godina.
Odluka meštana i nastavnika
Škola na srpskom nosi naziv “Dositej Obradović“ a na albanskom “ Fazli Grajćevci“. Table sa ispisanim imenima škole na srpskom i na albanskom jeziku, jedna do druge, na ulazu u školu sa leve strane. Nikome nikada nisu smetale niti udarale u oči. Tako su odlučili nastavnici obe škole i sami meštani mešovitog sela još 1999. godine.
Pre podne “Dositej“, popodne “Fazli“, pre podne “Dobro jutro“, popodne “Mir dita“ (Dobar dan). I tako od 1999. godine. Bez ijednog ekcesa.
U Kosovom Polju u istoj zgradi slušali su nastavu srpski i albanski učenici, i to u istoj smeni, zato su nedavno srpski roditelji ispisali decu srpske nacionalnosti. Na prva dva sprata sada su Albanci a na trećem, samo Romi koji slušaju nastavu na srpskom jeziku. Škola se zove na srpskom “Aco Marović“ a na albanskom “Daut Bogojevci“. |
Benjamin – kosovski Albanac – i Luka, koji je kosovski Srbin u Crkvenoj Vodici, mladi su susedi koji pohađaju istu školu ali se sreću ponekad samo na neograđenom fudbalskom terenu bez golova i koševa . Jednog dečaka, u nastavi na albanskom jeziku, uče da je Kosovo nezavisno, a drugog, u nastavi na srpskom jeziku, – da je to južna srpska pokrajina pod protektoratom UN i R – 1244.
–Oko 250 Srba u 55 domaćinstava danas živi u selu Crkvena Vodica, koje pripada opštini Obilić, a koje Albanci nazivaju Palaj. Selo je mešovito, jer je ovde i 40 – tak albanskih kuća. Do 1999. godine u školi je bilo uvek iznad 130 srpskih učenika u osam razreda. Taj broj posle 1999. godine je drasično opao. Danas nastavu na srpskom jeziku pohađa ukupno 24 učenika iz Crkvene Vodice među kojima je i 10 učenika iz Janjine Vode. U popodnevnoj smeni je 55 albanskih učenika. U zadnjim godinama broj srpskih đaka se stalno povećava dok se broj učenika Albanaca smanjiuje – priča direktor OŠ “Dositej Obradović“ Igor Maksimović, koji je ovde počeo da radi od 1. sptembra 1999. godine, dok je direktor škole od novembra 2015.
Srbi ovde dele školu sa lokalnom albanskom zajednicom, ali se naziv škole menja prema etničkoj pripadnosti đaka koji u njoj borave, pa se ujutro, kada u njoj nastavu pohađa 24 Srba osnovaca, naziva “Dositej Obradović“, i otpozdravlja sa “Dobro jutro“ a po podne, kada u školske klupe sedne pedesetak Albanaca, menja ime u “Fazli Grajćevci“ i otpozdravlja sa “Mir dita“.
I Srbi i Albanci imaju svoje pomoćne radnike u školi koji uvek ostave očišćenu školu na kraju nastave. I srpska (Privremeni organ) i albanska opština Obilić obezbeđuju ogrev za školu.
Primer za druge
-Nikakvih problem za ovoh 18 godina nije bilo u školi. Mi se ne mešamo u njihov plan rada niti se oni mešaju u naš plan rada. Zanimljivo je da u istoj kancelariji sedimo, ja kao direktor pre podne , i albanski direktor škole u popodnevnoj smeni. Služimo se istim kompjuterima kao i učenici istim nastavnim sredstvima. Ista je zbornica u školi. Samo su dnevnici na posebnim mestima u istim rafovima. Učenici se praktično i ne susreću jer posle završetka nastave na srpskom, albanci pola sata kasnije počinju sa nastavom – kaže prepodnevni direktor škole Maksimović, koji ističe da se “oni ne bave politikom“.
On kaže da srpski nastavnici ovde dolaze putujući iz Gračanice, Plemetine, K. Mitrovice, Kosova Polja…. da je nastava stručno zastupljena i da je škola od velikog značaja sa ostanak Srba na Kosovu i Metohiji.
Jedanaestogodišnji Benjamin kaže da u školi svako govori svojim jezikom, „a kada ne razumiju jedan drugog – sporazumijevaju se rukama“.
Dvanaestogodišnji Luka kaže da se među učenicima retko kad javljaju problemi, a ako ih i bude, „rešavaju ih sami i ne zovu roditelje ni nastavnike“.
U Crkvenoj Vodici meštani često govore oba jezika, što je bilo nasleđe skoro svih mešovitih sredina u južnoj srpskoj pokrajini. U nastavnim programima obe škole engleski se uči od prvog razreda dok Srbi u višim razredima nastavljaju da uče i ruski jezik.
„Mi smo kao dva voza koja dolaze iz različitih smerova i sastaju se samo nakratko na istoj stanici“, objašnjava jedan albanski nastavnik rad škole u selu.
U hodnicima škole nema nacionalnih obeležja. Maksimovićeva popodnevna koleginica Mevlude Grajćevci zauzima radnu kancelariju u 13 sati kada srpski direktor završava rad.
Tekst i fotografije: Zoran Vlašković
