SRBOFOBIJA KAO REGIONALNI SIGNAL: Srbi mogu da postoje, ali ne kao politički organizovan narod!

• Cilj nije negiranje postojanja Srba, već negiranje njihove političke organizovanosti kao naroda.
• Razumijevanje ove činjenice prvi je korak ka formulisanju održivih, argumentovanih i mirnodobnih političkih strategija koje afirmišu legitimna prava srpskog naroda na prostoru na kojem je istorijski, kulturno i civilizacijski prisutan.
  AUTOR: Tihomir Burzanović

U savremenom političkom životu Hrvatske savremena srbofobija ne pojavljuje se kao spontani emotivni talog ili kao incidentni eksces u javnom prostoru, već kao oblikovana i održavana matrica identitetske politike. Ona ima prepoznatljive ciljeve, jasne poruke i precizno definisane adrese. Taj narativ utiče na položaj Srba u Hrvatskoj, na odnose Hrvatske sa Srbijom, zatim na identitetske procese u Crnoj Gori, na politički status Republike Srpske, kao i na međunarodni okvir u kojem se razmatra Kosovo i Metohija.

Da bi se razumjela funkcija ovakvog diskursa, potrebno ga je posmatrati kao dio širih regionalnih procesa u kojima identitet, istorija i politička moć stoje u tesnoj međuzavisnosti.

Srbi u Hrvatskoj: prisustvo bez uticaja

Iako se Srbi u Hrvatskoj formalno vode kao konstitutivan narod, njihova praktična pozicija pokazuje ograničenost političkog subjektiviteta. Mogućnost kulturnog izražavanja postoji, ali je javna vidljivost srpskog identiteta često dočekana sa otporom, sumnjom ili osporavanjem. Tolerisanje istorijskih revizionizama, relativizacija ustaških simbola i selektivno pamćenje ratova devedesetih nisu puka pitanja kulturne politike – to su načini održavanja granica identiteta.

Poruka je da Srbi mogu postojati, ali poželjno ne kao politički organizovan narod sa trajnim i legitimnim interesima.

Srbija: zadržavanje u defanzivi

Kroz stalnu proizvodnju narativa o „velikosrpskoj agresiji“, Srbija se pozicionira u ulogu strane koja mora da se pravda i objašnjava, umjesto da u regionu nastupa proaktivno. Time se njena diplomatska i kulturna pozicija ograničava na defanzivni okvir. U takvim uslovima, uloga Srbije kao matične države naroda rasutog u više država biva sistemski oslabljena.

Kontrola se vrši narativom, a ne silom.

Crna Gora: model identitetske transformacije

U dijelu crnogorskog političkog života prisutan je model prema kojem se državna samobitnost grade kroz distancu od srpskog identiteta. Ovaj model je, u mnogo čemu, slijedio hrvatski obrazac iz devedesetih: redefinisanje identiteta ne kao evolutivan proces, već kao prekid kontinuiteta. Srbofobija u regionalnom smislu postaje model identitetskog inženjeringa, čija je funkcija preoblikovanje političkog i kulturnog osjećaja pripadnosti.

Republika Srpska: delegitimizacija političkog subjektiviteta

U Bosni i Hercegovini, savremeni hrvatski narativ prema Srbima korespondira sa međunarodnim pritiscima na ustavnu poziciju Republike Srpske. Delegitimisanje RS kao trajnog političkog entiteta svodi srpsko političko pravo na uslovni status, koji se može postepeno administrativno smanjivati. Time se pokušava preoblikovati ustavni poredak BiH, uz umanjenje kolektivne političke moći Srba.

Kosovo i Metohija: moralno preusmjeravanje odgovornosti

Na pitanju Kosova i Metohije, hrvatska pozicija doprinosi relativizaciji srpskog prava na teritorijalni integritet. Kroz interpretaciju da insistiranje Srbije na međunarodnom pravu proizvodi „nestabilnost“, odgovornost za krizu prebacuje se sa onoga ko je jednostrano sprovodio secesiju na stranu koja se poziva na pravni poredak.

Ovo je oblik simboličke delegitimacije.

Savremena srbofobija u Hrvatskoj funkcioniše kao politički signalni sistem čiji je cilj:

Da se Srbi u Hrvatskoj zadrže u statusu kulturno vidljive, ali politički ograničene zajednice.

Da se Srbija drži u defanzivnoj poziciji i udalji od aktivne zaštite sopstvenog nacionalnog korpusa u regionu.

Da se Crna Gora identitetski transformiše kroz distancu prema srpskom nasleđu.

Da se Republika Srpska postepeno delegitimiše kao politički subjekt.

Da se srpsko pravo na Kosovo i Metohiju moralno relativizuje u međunarodnom diskursu.

Drugim riječima, cilj nije negiranje postojanja Srba, već negiranje njihove političke organizovanosti kao naroda. Razumijevanje ove činjenice prvi je korak ka formulisanju održivih, argumentovanih i mirnodobnih političkih strategija koje afirmišu legitimna prava srpskog naroda na prostoru na kojem je istorijski, kulturno i civilizacijski prisutan.