Taj spomenik bio bi dokaz da se srpsko društvo polako vraća velikim tradicijama slobode i pravde, herojstva i praštanja, za koje je toliko žrtvovano u srpskoj istoriji.
Na pomen koji ovde održavamo svake godine žrtvama komunističkog terora u Beogradu posle 20. oktobra 1944. godine nikada ne dođe mnogo sveta, možda oko 200-250 ljudi. Ipak, meni nikada nije izgledalo da nas je malo; u mislima su mi stalno bili svi oni koji su tih strašnih dana bili dovođeni na ovo tada pusto mesto da tu, nedužni, budu likvidirani a njihova tela sahranjena negde u blizini da im se ni grob ne zna. Zamišljao sam tu ogromnu kolonu žrtava kako se tiska ovde, u Lisičijem potoku – hiljadu, dve hiljade ljudi i žena, možda i više, jer ovo je bilo jedno od najvećih stratišta tih ubilačkih meseci u Beogradu – i nisam osećao da nas je beznačajno malo; bilo nas je dovoljno da posvedočimo o razmerama najvećeg masovnog zločina u istoriji srpske prestonice.
Streljanja su prvih nedelja po oslobođenju vršena svakodnevno na velikom broju lokacija, pretežno na periferiji tadašnjeg Beograda (Lisičiji potok, Banjička šuma, Košutnjak, Marinkova bara, Careva ćuprija, Jajinci, Kula Nebojša, Ada Ciganlija, Veliko ratno ostrvo), ali i u samom centru (park Manjež, park Tašmajdan, dvorski park preko puta turske ambasade, itd). Ubijalo se „skoro svuda, nema mesta na kojem nije obavljano smaknuće“, rekao je pola veka kasnije Milan Trešnjić, načelnik OZNE 12. kvarta (Dedinje) i jedini od organizatora komunističkog terora u Beogradu koji je o tome javno progovorio: „U Beogradu se [tada] više ginulo nego živelo, radi se o desetak hiljada života.“[1] Samo u „prvih petnaest dana po ulasku u Beograd“, kada je „OZNA bila jedini sud i zakon“, po Trešnjićevim rečima, u koje nemamo razloga da sumnjamo, u prestonici je likvidirano nekoliko hiljada ljudi.[2]
Produženi teror
Svi gradovi i varoši u Srbiji, manja mesta i sela preživeli su od jeseni 1944. do leta 1945. istu vrstu komunističkog terora. Viđeniji ljudi i politički neistomišljenici nemilosrdno su ubijani, po pravilu bez suda, eventualno s naknadno fabrikovanim sudskim presudama, koje su imale cilj da daju privid legalnosti već izvršenim likvidacijama. Na desetine hiljada nedužnih ljudi tako je stradalo pod izmišljenom optužbom da su „narodni neprijatelji“, „izdajnici“ i „saradnici okupatora“, dok stvarni razlog za njihovu likvidaciju bez suda uopšte nije bio u onom što su tokom rata činili nego u onom što su bili u javnom i privatnom životu.
U očima Komunističke partije Jugoslavije i njene tek osnovane tajne policije, OZNE, njihova „krivica“ prosto se sastojala u tome što su po svom socijalnom položaju i političkim uverenjima, po svojim moralnim vrednostima i kulturnim opredeljenjima mogli predstavljati smetnju uspostavljanju totalitarne diktature sovjetskog tipa u Srbiji i Jugoslaviji.
Praksu produženog terora u Srbiji možda niko nije tako dobro opisao kao prota Sava Banković, koji je punih šest meseci, od decembra 1944. do juna 1945, proveo u raznim zatvorima OZNE, u prenatrpanim sobama gde se najčešće spavalo na betonu, odakle su skoro svake noći odvodili ljude na streljanje, nekad na osnovu spiska a nekad po slobodnoj proceni, kada je samo trebalo ispuniti kvotu određenih za ubijanje tog dana. „Niko nije siguran da pred novim vlastima neće biti okrivljen i ubijen“, svedoči prota Banković na početku svojih sećanja. „Ko god ima pušku o ramenu i petokraku na kapi ima pravo da ubija, a ko nema može svakog časa da bude uhapšen i ubijen u ime naroda.“[3]
Neposredni izvršioci zločina, ili bar naivniji među njima, kaže on nešto kasnije, možda i „veruju da su ovi ljudi smetnja, kočnica za bolju i srećniju budućnost srpske nacije i celog čovečanstva“. Ali to je daleko od prave prirode komunizma: „Oni što izdaju naređenja i ubijaju ljude znaju da neće biti ništa bolje, ali im treba da se učvrste na vlasti. Treba ubijanjem ljudi uterati narodu strah u kosti, pa da niko ni prstom ne mrdne protiv onoga što vlastodršci budu radili i sprovodili; za postizanje cilja komunistima su dozvoljena sva sredstva, sva zverstva, sve laži i nemoral svake vrste“ (str. 47).
Ovu ocenu potpuno su potvrdili rezultati do kojih su došli istoričari posle pada Miloševićevog režima, kada je prvi put postalo moguće da se slobodno istražuje šta se zaista događalo u Srbiji posle oslobođenja zemlje od fašističke okupacije, pa i da se – doduše, još uvek selektivno – objavljuju sačuvana dokumenta o teroru i represiji koje je nova vlast sprovodila da bi se zauvek obračunala sa svima koji bi, makar i hipotetički, mogli da je ugroze.
Reč „zauvek“ nisam upotrebio slučajno. Milovan Đilas nam je u svojim memoarima sačuvao jedan od retkih iskrenih iskaza pravog arhitekte nemilosrdnog terora koji su 1944-1945. komunisti sprovodili u Srbiji i celoj Jugoslaviji; kada je „u nevezanom razgovoru“ o likvidacijama u Sloveniji u leto 1945. on jednom prilikom rekao Josipu Brozu „da smo tada preterali, jer da je tu bilo i onih koji su [ubijeni] jedino iz ideoloških razloga, Tito je odvratio odmah, kao na nešto o čemu je odavno stvorio konačni… zaključak: Svršiš jednom zauvek!“[4]
Važnost spomenika
Istina o tome kako je krajem 1944. i početkom 1945. godine uspostavljen komunistički režim u Srbiji danas je poznata. To je ostvareno smišljenim terorom koji je odneo na desetine hiljada nedužnih žrtava i potpuno obezglavio srpsku političku, ekonomsku i kulturnu elitu, prepuštajući Srbiju i Srbe u Jugoslaviji na milost i nemilost komunističkom režimu koji im, ni u svojim totalitarnim ni u svojim nešto blažim danima, nikada nije bio naklonjen. Ta istina se posle 2000. može javno reći, može se obelodaniti u naučnom članku ili knjizi: ali ćete je uzalud tražiti u našim udžbenicima istorije, za koje kao da jugoslovenski komunisti na vlasti nikada nisu okrvavili ruke ili kao da nas „voljeni drug Tito“ nije napustio 1980. godine.
Opipljiv izraz ove žalosne situacije jeste činjenica da Srbija do današnjeg dana nema nijedan zvanični dokument, nijednu skupštinsku deklaraciju, koja bi osudila zločine pobedničkih komunista nad nedužnim stanovništvom i tako stavila tačku na jednu od najmračnijih stranica svoje novije istorije, kao što nema nijedan spomenik kojim bi odala poštu žrtvama komunističkog terora, izuzev spomenika brutalno likvidiranim folksdojčerima i Mađarima 1944-1945. godine, očigledno podignutog na zahtev Nemačke, odnosno Mađarske.
Političke i moralne posledice ovog nečinjenja već tri decenije skupo koštaju Srbiju. Država i narod koji ravnodušno okreću glavu od mračnih stranica svoje istorije ne znaju šta je samopoštovanje, niti razumeju koliko ono određuje i to kako jedan narod gleda na sebe i to kako na njega gledaju drugi. Zašto očekujemo da svetski moćnici danas ne budu ravnodušni prema stradanjima Srba na Kosovu i Metohiji, prema stalnom ponižavanju Srba i SPC u Crnoj Gori, prema obnovi antisrpske ustaške ideologije u Hrvatskoj? Zar ne shvatamo da tvorci takve politike prema Srbiji dobro znaju da usred Beograda stoji cinično nazvana, o državnom trošku još održavana „Kuća cveća“, dok žrtve njenog stanara likvidirane na puškomet-dva odatle trunu u neobeleženim masovnim grobnicama? Zar nam nije jasno da je naša ravnodušnost preduslov ravnodušnosti drugih prema nama? Zar ne razumemo da se upravo zato od Srba bez uvijanja javno traži da „promene svest“ i da se upravo zato računa s tim da će Srbija na kraju ćutke preći preko svih progona i poniženja?
Ipak, najdublji razlog zalaganja da srpsko društvo učini ono što su odavno učinila civilizovana evropska društva, odajući na dostojan način poštu žrtvama komunističkog ništa manje nego žrtvama fašističkog terora, ne tiče se drugih i njihovog odnosa prema nama nego nas samih. Inicijativa da se ovde, u Lisičijem potoku, podigne spomenik žrtvama komunističkog terora projekat je od velikog moralnog i istorijskog značaja. Takav spomenik neophodan je srpskom društvu da bi priznalo istinu i pokazalo da u svojoj prestonici može da ima ne samo spomenike pisaca, glumaca, državnika, zaslužnih ljudi uopšte, nego i nešto mnogo važnije: spomenik kao vidljivi simbol sećanja na sve žrtve, naše sugrađane koji su u ogromnoj većini bili krivi samo zato što nisu imali pravo na život po merilima jedne neljudske ideologije.
Taj spomenik bio bi dokaz da se srpsko društvo, barem prvim korakom, vraća velikim tradicijama slobode i pravde, herojstva i praštanja, za koje je toliko žrtvovano u srpskoj istoriji – onim tradicijama koje su komunisti aktivno suzbijali i proganjali, a njihovi naslednici poslednjih decenija vrlo malo učinili da ih vrate u svest i način razmišljanja generacija koje dolaze.
Zbog toga, spremnost da se prihvati inicijativa za podizanje spomenika u Lisičijem potoku zaslužuje svaku pohvalu i daleko je važnija nego što će izgledati onima koji će reći: „Pa šta, još jedan pored tolikih novih spomenika u Beogradu“. Nacionalno pomirenje poželjno je i potrebno. Ali, ono se može zasnivati samo na istini: tek kada dosad prećutkivane i potiskivane istine, koliko god bile teške za mnoge, dobiju javnu, institucionalnu potvrdu moći će da se otvori stvarni dijalog suprotstavljenih shvatanja koji će vremenom ublažiti duboke ideološke podele u srpskom društvu.
Tekst predstavlja obraćanje autora na pomenu žrtvama komunističkog terora održanog u Lisičijem potoku u Beogradu, 6. novembra 2021. godine
________________________________________________________________________________________________
Uputnice:
[1] Milan Trešnjić, „Oslobađenje Dedinja“, razgovor sa Sonjom Kovačević, Krug [nedeljnik], br. 8, 9. mart 1999, str. 66.
[2] Milan Trešnjić, „Oslobađenje Dedinja“, str. 62.
[3] Sava Banković, U predvorju pakla, drugo izdanje, Beograd, 2018, str. 30. Dalji citati iz Bankovićeve knjige označeni su u tekstu brojem stranice u zagradi.
[4] Milovan Đilas, Revolucionarni rat, Beograd, 1990, str. 433.
Naslovna fotografija: beograd.rs
autor:Leon Kojen
http://www.novinar.de/2009/07/26/sporazum-ustasa-i-komunista-iz-1935-godine.html Sporazum ustaša i komunista iz 1935 godine Svesni teškoće u borbi, bez obzira na podvojenost u pоgledu na društveni poredak, vođstvo hrvatskog narodnog ustaškog pokreta i vođstvo jugoslovsnske komunističke stranke u Kraljevini Jugoslaviji,
+++
ovlašćeno i sporazumno sa svima prvacima legalnih i ilegalnih formacija sklapa sledeći
SPORAZUM
1) Vođstvo hrvatskog narodnog oslobodilačkog ustaškog pokreta s jedne strane i vođstvo komunističke stranke s drugs strane svesni su težine svoga položaja koji dolazi od zajedničkog neprijatelja, svake jugoslovenske vlade i srpskog naroda kao nosioca srpske hegemonije (nadmoćnost) i podržavaoca svakog režima koji sputava, smeta i tupi nade:
a) kod hrvatskog naroda da će ikada doći čas oslobođenja ispod srpskog jarma,
b) kod komunističkih masa da traže saveznike u rušenju postojećeg stanja, ma kakve poglede taj saveznik imao na poredak i formu države po postignutom uspehu.
2) Vođstvo jugoslovenske komunističke stranke svijesne svoje uloge, priznaje da do komuniziranja Balkanskog poluostrva ne može doći dok se ne slomi kičma srpstvu i pravoslavlju, jer je poznato da su to dva faktora koja su omela prodiranju Osmanlija na Zapad i komunizma i Austrije na Istok. Sporazumni su da uništavanjem svega što je srpsko i pravoslavno utire se teren za komuniziranje Jugoslavije i Balkanskog poluostrava.
Vođstvo hrvatskog oslobodilačkog ustaškog pokreta predoseća da bi bez promene postojećeg stanja hrvatski narod podlegao jugoslovenskoj lukavosti i srpskoj hegemoniji i nudi saradnju svima porobljenima Jugoslavije i komunističkoj stranci posebno, da ubrzaju tok događaja sredstvima i načinima prema uputima svoga vođstva.
3) Vođstvo hrvatskog ustaškog pokreta obavezuje se da će sve štrajkaške demonstracije, manifestacije i sve razne izgrede koje izvode komunističke formacije potpomagati i u njima učestvovati. Vođstvo komuniegičke partije smatrajući hrvatski ustaški pokret jakim činiocem i pomagačem urušеnju postojećeg stanja, obećanje svaki podržak i potporu u ostvarivanju ustaških ideala.
Vođstvo i jedne i druge strane obavezuje se da će izbegavati, sve svađe i zadevice između jednih i drugih; u napisima, ličnom razgovoru i itd…, a u slučajevima demonstracija, revolucija i ratova, jedne druge bez prigovora pomagati, naročito uništavanjem svega što je srpsko i pravoslavno, kao što je istaknuto u tačci dva ovog sporazuma.
4) U slučaju lokalnih nesporazuma dužnost je lokalnog vođstva ustaškog pokreta i komunistrpke stranke da sve sukobe odnah likvidiraju, a svaka formacija o tome svoje starije jedinice obavjestnti. Neskladnost načelne naravi rešava vođstvo hrvatskog ustaškog pokreta i vođstvo jugoslovenske komunističke partije.
CILJ
Jugoslovenska komunnstička stranka kojoj je Zakon o zaštiti države od 1922. god., onemogućena akcija slobodnog kretanja i rada sa jedne, i vođstvo hrvatskog oslobodilačkog pokreta s druge strane, primaju na sebe zajednički i sporazumo DUŽNOST zajedničke borbe i međusobnog pomaganja u svakom slučaju potrebe do postignutog cilja: raspadanja jugoslovenske države i uništavanje svega što je srpsko i pravoslavno.
Sremska Mitrovica, juni-lipanj 1935. godine
Za komunistnčku stranku
Moša Pijade, s.r.
Za ustaški oslobod. hrv. pokret
Dr. Mile Budak, s.r. advokat
Original se nalazi: Vojno istorijski institut JNA, arhiva neprijateljskih jedinica Br. reg. 3/2; Kutija-116/1638
+++
Referat Milana Banića, Beograd, 17. decembar 1943.
Dana 4. decembra ove godine radio London doneo je vest da je Vrhovni zakonodavni odbor partizanske vojske u Jugoslaviji, na svojoj konferenciji, obrazovao Komitet za nacionalno oslobođenje, zapravo novu partizansku vladu.
O ovom događaju mnogo je govoreno i pisano, te bi ponavljanje bilo suvišno.
Ovde će se izneti ono o čemu niko do sada nije ni pisao ni govorio, pozadinu cele ove po srpski narod tragične igre, koju vode naši susedi iz Nezavisne Države Hrvatske.
Ograđujući se unapred činjenicom da je po ovom politički vrlo smišljeno, vešto i obazrivo vođenom poslu teško pružiti konkretne i sigurne dokaze, izneće se onoliko koliko to dozvoljava logično vezivanje pojava i zapažanja.
Od svog postanka hrvatska država sa svojim režimom vodi u istoriji besprimernu politiku mržnje i zločina prema srpskom elementu. Nijedan narod nikada nije u borbu sa drugim narodom uneo toliko brutalnosti kao vođe današnje Hrvatske. I ne samo današnji vlastodršci Nezavisne Države Hrvatske, već ima mnogo činjenica da u ovom nagonu uništavanja Srpstva postoji nešto opšte i duhovno, što obuhvata hrvatski narod kao celinu.
Prva etapa ove akcije uništavanja, kao što je poznato, izvršena je uglavnom tokom 1941. i 1942. godine, a završena kapitulacijom Italije, koja je iz svojih imperijalističkih ciljeva, zajedno sa katoličkom crkvom, pomagala i raspirivala delo uništavanja. Rezultat je porazan za Srbe. Stotine hiljada pobijenih Srba sa područja Nezavisne Države Hrvatske kruna je ovog rušilačkog hrvatskog besa.
Napuštanjem hrvatskog područja od strane Italijana, a zahvaljujući nemačkoj intervenciji, izgledalo je da će se odnosi ublažiti, a prilike poboljšati. Međutim, nagon je ostao i dalje, samo mu se dao lepši i lukaviji izraz. Upotrebljeno je jedno drugo sredstvo i put, ovom prilikom sa dva cilja.
Prvi cilj, nastaviti sa biološkim istrebljivanjem Srpstva i pravoslavlja, i to što većim proširenjem područja dejstva, po mogućnosti izvan hrvatskih političkih granica, i prenošenjem akcije na samu matičnu srpsku teritoriju. Drugi cilj, vrlo lukav, najbrižljivije i vešto skriven, sastoji se u tome, da se iz cele ove igre izvuče politička korist za finale, da se osigura most preko koga će se moći u slučaju potrebe odstupiti.
Sredstvo za ostvarenje ovoga cilja, iako na prvi mah izgleda paradoksalno, ustaški režim našao je danas u komunističkoj oružanoj akciji vođenoj od Hrvata Josipa Broza Tita, i njegovim najbližim saradnicima u privremenoj vladi „oslobođene teritorije”, Hrvatima dr Ivanu Ribaru, Antunu Augustinčiću, dr Josifu Smodlaki, Sulejmanu Filipoviću, Franji Frolu i Božidaru Magovecu.
Ovakva politika ustaških vlastodržaca porazna je na prvom mestu za nas Srbe, i to kako za ono malo srpskog življa koje je preživelo pokolje, tako i za samo područje Srbije. Štetna je i po nemačke vojne i političke interese, jer celokupna partizansko-komunistička akcija čiji je epicentar u Hrvatskoj, pored toga što apsorbuje veliki deo snaga nemačke vojne sile, onemogućuje istovremeno i sređivanje i političkih a samim tim i privrednih prilika na celom Balkanskom poluostrvu.
Polazeći sa ovog stanovišta naša je dužnost da skinemo veo sa ovog ustaškog, odnosno hrvatskog političkog manevra, a ne možemo li to da bar ukažemo nemačkim faktorima na pojave koje potvrđuju ova zapažanja, a koja se mogu konkretno rezimirati u ovome:
1. Poznato je da je komunistička kako propagandna tako i oružano-revolucionarna akcija vrlo elastična, i da se prema Lenjinovom učenju nikada ne sme držati krutih šablona, već treba da uvek oportunistički iskorišćava svaku datu situaciju hvatajući „aktuelnu kariku revolucionarnog lanca”. Paktiranje i saradnja sa svim elementima koji mogu pripomoći da se dođe do cilja, ne samo da su dozvoljeni po komunističkim doktrinama, već je to zapovest komunističke prakse.
Poznata je još od pre rata na našem jugoslovenskom području saradnja između KPJ i tolikih mnogih iredentističkih pokreta, među kojima samo da spomenemo VMRO, crnogorske federaliste, hrvatski frankovački pokret, pa i same slovenačke klerikalce. Da bi ova saradnja na rušenju postojećeg oblika države bila što tešnja i uspešnija, KPJ osnovala je čak i posebne KP za Makedoniju, Crnu Goru, Hrvatsku i Sloveniju. Teorijski, duhovni i politički jaz koji je postojao između Komunističke partije i ovih pokreta ništa nije sprečavao KP da verna učenju Lenjinizma u ovoj saradnji „hvata aktuelnu kariku”.
Zašto da Komunistička partija i sada ne postupa po istom načelu oportunizma nalazeći u ustaškom pokretu odnosno režimu dobrog saradnika i pomagača u borbi protiv Srpstva i pravoslavlja. Komunističko gledište ovde je jasno. Iskoristiti pogodnu situaciju, a posle se oboriti i na samog saveznika, po načelu „ko koga”.
2. Srbin sa svojom narodnom crkvom, koja je vezana za svoj nacionalni prostor, po svojoj duhovnoj strukturi odan rodnoj grudi i neprijatelj svakog internacionalizma, zapreka je, i to vrlo jaka i ozbiljna, boljševiziranju Balkana. Pokušaji Komunističke partije da od Srbije stvore bazu svog revolucionarnog delovanja na Balkanu propali su 1941. godine, a i poslednji pokušaji koncem ove godine lome se o ujedinjeni nacionalni otpor Srba, u kome učestvuje skoro ceo srpski narod. Prema tome, geslo komunista mora biti uništiti Srbe i pravoslavlje. Program ustaškog režima je isti. Ako se tome doda politika katoličke crkve i njena misionarska penetracija na balkanski prostor, za koju ima dosta dokaza da već godinama vodi borbu protiv pravoslavlja, onda je istovetnost programa sva ova tri partnera ukoliko se odnosi na istrebljenje srpskog elementa još očiglednija.
3. Ustaški režim vodeći ovakvu politiku ne odstupa ni za dlaku od svoje osnovne političke linije izražene u težnji biološkog uništavanja Srpstva i pravoslavlja.
Ovome treba dodati još jedan, koliko nečastan i nedostojan toliko i opasan momenat, a koji je svojstven hrvatskom mentalitetu. Imati Josipa broza, Hrvata katolika, makar i po nuždi za saradnika, znači osigurati sebi budućnost za slučaj pobede saveznika. Poglavnik je tu za sada, a Josip Broz za svaki slučaj. Ovakva politika i njen uspeh garantovani su i činjenicom da uz Tita sede i hrvatski politički korifeji dr Ivan Ribar, dr Josif Smodlaka (bivši poslanik kod Vatikana), Sulejman Filipović, ustaški pukovnik, kome njegovo komunističko uverenje da je uistinu iz ideoloških pobuda pristupio Titovom štabu ne bi moglo dozvoliti strahoviti pokolj srpskih žena i dece u Bosni, te Franjo Frol, dugogodišnji saradnik i istomišljenik dr Vlatka Mačeka i bivši predstojnik pri Banskoj vlasti u Zagrebu. Ovo nekoliko Hrvata, članova Titove vlade, dopušta verovanje da se šareno hrvatsko društvo okupilo „u vladi oslobođene teritorije” sa posebnim političkim ciljevima, iza kojih stoji i poglavnik i cela Hrvatska zajedno sa dr Vlatkom Mačekom.
4. Ako se makar i jednim delom prime ove pretpostavke, zar se samo po sebi ne nameće uverenje da ceo komunističko-partizanski pokret na jugoslovenskoj teritoriji moralno i materijalno pomaže zvanični Zagreb. Već dve godine u hrvatskoj državi vršljaju Titove bande i sve do sadašnje kaznene ekspedicije nisu uspeli da ih unište. U Srbiji, gde je komunistički plamen najpre buknuo, i to u razrovanoj i okupiranoj Srbiji, partizanska akcija uništena je za nekoliko meseci, a ugnezdila se na teritoriji suverene zemlje, koja raspolaže regularnom vojskom, tamo se širi, organizuje i jača, preteći da ponovo zahvati Srbiju, a preko nje da se proširi i na ceo Balkan.
Postoje, naime, obaveštenja da se sprema seoba Titovog glavnog štaba na planinu Pasjaču (okrug leskovački), odakle bi se na domaku bugarske granice rukovodilo partizanskom balkanskom akcijom narednog proleća.
5. Ustaško komunistička saradnja, čije perspektive sada zapažam, nije nova pojava. Poznato je da ovo prijateljstvo datira još iz bivše Jugoslavije, i da je na bazi borbe protiv Srpstva, pravoslavlja i„srpske hegemonije” dobila svoj realan izražaj u protokolu sporazuma između vođstva hrvatske ustaške organizacije i vođstva Komunističke partije Jugoslavije. Sporazum je zaključen u Kaznenom zavodu u Sremskoj Mitrovici, a potpisan od strane Moše Pijade i dr Mile Budaka. Njegova ideološka osnova sažeta je u članu 2 i 3 koji glase:
2) Vođstvo jugoslovenske komunističke partije, svesno svoje uloge, priznaje da se Balkansko poluostrvo neće tako dugo moći komunizirati, dok se srpstvu i pravoslavnoj crkvi ne slomi kičma, pošto je poznato da su upravo ova dva faktora uvek sprečavala kako prodiranje Osmanlija na zapad tako i Austrije i komunizma prema istoku. Radi toga, ovo vođstvo složno je u tome da pripremi zajednički teren za komuniziranje Jugoslavije i Balkanskog poluostrva i za uništenje svega onoga što je srpsko i pravoslavne vere.
Vođstvo hrvatske ustaške organizacije predoseća, da će u slučaju da ne nastupi brza promena, hrvatski narod podleći jugoslovenskoj podlosti i srpskoj hegemoniji, te nudi svoju saradnju svim podjarmljenim narodima Kraljevine Jugoslavije, a pogotovo komunističkoj partiji, kako bi se ubrzao tok događaja, svim sredstvima, a prema uputama ovoga vođstva.
3) Vođstvo hrvatske ustaške organizacije obavezuje se da će potpomagati i učestvovati u svim materijalnim izdacima, demonstracijama, manifestacijama i raznim štrajkovnim akcijama, koje provode komunističke formacije.
Vođstvo komunističke partije smatra hrvatsku ustašku organizaciju kao važnog faktora i kao pomagača u uništenju postojećeg stanja, j u postizanju ustaških ideala obećava svaku svoju pomoć.
Vođstvo ovih partija obavezuje se da će između sebe izbegavati sve nesuglasice i raspre, na primer: putem javnih proglasa, privatnih razgovora itd,i te da će se obostrano bezuslovno potpomagati u slučajevima demonstracija, revolucije ili rata, a osobito što se tiče uništenja svega onoga što je srpsko ili pravoslavno, kao što je to naglašeno u tački 2 ovoga sporazuma.
Dakle, upravo ono što je u ovom referatu napred detaljnije izloženo i obrazloženo.
6. Iz oblika dosadašnjih partijskih akcija na teritoriji hrvatske države, vidi se da mahom stradavaju srpska naselja i da se uništava srpski živalj, a da je oštrica na prvom mestu uperena protiv srpskog sveštenstva. Slučaj postupka „partizanske oslobodilačke vojske” u Šibeniku eklatantan je i ubedljiv. I u samim partizansko-komunističkim redovima ubijaju se i uništavaju Srbi, a vodeća mesta poverena su Hrvatima. I ove činjenice ukazuju na ustaški duh u ovim redovima i ostvarivanje ustaškog programa preko Titovih bandi.
Kao što se iz prednjih izlaganja vidi, iza cele ove tajanstvene igre krije se nevidljivi režiser, koji glumu vešto režira, a na štetu Srpstva. Ovo raskrinkati, ili bar ukazati na ove perfidne mehanizme ustaškog režima, hrvatskih političara i katoličke crkve naša je dužnost. Ovaj referat prilog je i pomoć na putu ispunjenja ove dužnosti.
Prilaže se prepis komunističko-ustaškog sporazuma.
Beograd, 17. XII 1943.
(Arhiv VII, Nedićeva građa, K.1A, F.1, D.9-9a)
Trebaju nam i suđenja komunjarskim zločincima. Traba pod hitno sprečiti staru komunjarsku propagandu preko laži, koje se plasiraju sa partizanskim filmovima.