Ideja imenovana kao srpski svet prihvata se spontano, nailazeći na odobravanje u različitim sredinama. O tome svedoče događanja na 64. Festivalu festivala u Trebinju.
Srpski svet kao ideja objedinjenja i duhovnog prožimanja srpskog naroda na prostoru Balkana živi svoj život uprkos histeričnom protivljenju Zapada i njegovih glasnogovornika, od Mila Đukanovića do „Peščanika“ i beogradskih portparola vašingtonske duboke države (Politika od 6. avgusta ove godine), kojima je ova sintagma prava crvena marama otkad ponovo zauzima značajno mesto u našem narodnom životu. Ideja se prihvata spontano i nailazi na odobravanje u različitim sredinama mada nema svog zvaničnog pokretača ni sponzora.
O tome svedoči niz pojedinačnih pojava na raznim tačkama ovog sveta i u različitim oblastima, kakve su umetnost i kultura u najširem smislu, kao što je to bio slučaj na 64. Festivalu festivala, održanom u Trebinju, od 24. do 30. jula. Najprijatnije iznenađenje priredili su nam tamo mladi dramski umetnici s Kosova i Metohije.
Niska glumačkih bisera
Gotovo sav prostor koji nije bio pokriven predstavama u konkurenciji na Festivalu bio je ispunjen živim pozorišnim tkivom koje su u najlepši i najstariji grad u Hercegovini doneli profesori i studenti glume na Prištinskom univerzitetu sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Tokom dana na Dučićevom platou „pod Platanima“, na mestu zvanom „Ibijevo ćoše“, nastupao je „pučki teatar“ pesme i igre, a uveče, u okviru pratećeg programa pred dvoranom Kulturnog centra Trebinjskog kulturnog leta, revija bisera poezije u izvođenju studenata završnih godina ove visoke škole u klasi profesora Dejana Cicmilovića i profesorke dikcije Andrijane Videnović, uz stručnu pomoć dr Vere Obradović, profesorke scenskih igara i koreodrame. Izbor poezije izvršili su studenti, a na programu su se našla antologijska dela Edgara Alana Poa, Laze Kostića, Desanke Maksimović, Miroslava Mike Antića, Brane Petrovića i bokor Šekspirovih soneta.
Većina učesnika Festivala, među kojima je bilo vrsnih reditelja, pedagoga, teatrologa i kritičara bila je gotovo zatečena visokim nivoom ovih izvođenja i to nije propustila da naglasi u svojim prilozima na Okruglom stolu. Izuzetno pažljiv pristup artikulaciji poezije, ozbiljan i nijansiran, kao i vrhunska dikcija i kvalitet umetničkog govora rezultati su zajedničkog rada pomenutih pedagoga i mladih talenata koji su se u Trebinju predstavili u najboljem svetlu. Šta više može posvećena histrionska škola, okrenuta najboljim tradicijama i najplodnijim iskustvima?
Na ulasku u veliki svet teatra i umetničkog zbora ovi mladi ljudi predstavljaju se kao izuzetan potencijal i ohrabrenje. Uprkos najnepovoljnijim okolnostima za umetnost i kulturu, koje vladaju na ovom okupiranom delu Srbije, oni su smogli snage da se nenaklonjenom okruženju suprotstave snagom umetničkog govora i nagoveste čistu pobedu u ovoj neravnopravnoj borbi. Učesnik Okruglog stola iz Crne Gore, teatrolog dr Dragan Koprivica, sažeo je opšti utisak o ovom kolektivnom nastupu ocenom da su svi zajedno delovali kao uspravna sveća srpstva na Kosovu, što je publika pozdravila iskrenim aplauzom.
Jedini put
Prednost srpskog otpora i jeste odgovor umetnika na grubo i bahato nasilje kojim su okruženi. Ali se postavlja pitanje za koga se školuju naši mladi poslenici scene pod ovim okolnostima, ako se za trenutak zanemari njihova dobra perspektiva u pozorišnom i medijskom životu širom srpskog prostora. Znamo da je nekadašnje Pokrajinsko narodno pozorište u Prištini imalo jaku „srpsku dramu“ sve do trenutka gašenja ove ustanove, u prvim danima šiptarske okupacije, 1999. Odgovor na ovo pitanje bi mogao da stigne iz Gračanice, gde se razgara novo pozorišno žarište. Na festivalu u Trebinju nastupio je, poslednje večeri, Dom kulture Gračanica (SKK „Serbika“ Gnjilane) sa scenskom vizijom pod naslovom Jedini put (asocijacija na topos srpske ratne elegije Tamo daleko, kao i naslov knjige istoričara Miloša Kovića) po scenariju i u režiji Jasmine Stojiljković.
Mladi glumci s Akademije u Kosovskoj Mitrovici i njihove kolege multimedijalni umetnici s KiM i iz cele Srbije izveli su jednoipočasovni teatarski spektakl posvećen goloti i vaskrsu srpske vojske 1915-1918, koji kroz igru, dramske segmente, muziku, film i fotografiju dočarava Albansku golgotu i oslobođenje u Prvom svetskom ratu. Ovo je naročito važno ako se ima u vidu kojoj publici se obraća ovo scensko viđenje, a to je naš živalj na privremeno okupiranim teritorijama južno od Ibra. U ovim prizorima vaskrsava sudbina Srbije u časovima još težim nego što su ovi današnji, kroz mučeništvo celog naroda, ovenčano veličanstvenom pobedom, naročito u simboličkim scenama arhetipskog karaktera (kakva je „sahrana srpske krune“ u temeljima prizrenske Bogoslovije).
Stoga ovaj umetnički trud ne bi smeo da ostane nezapažen i nenagrađen, jer, između ostalog, sažima ideju prožimanja istorijskih istočnika na raznim tačkama srpskog sveta. „Želeli smo da u Trebinje dođemo sa nešto izmenjenom verzijom predstave koju smo igrali povodom stogodišnjice od završetka Velikog rata, pa smo u scenski prikaz uveli i hercegovački kraj, ali i nove koreografije koje izvode studenti Fakulteta umetnosti iz Kosovske Mitrovice. Sudeći prema reakcijama publike, u tome smo i uspeli“, istakla je autorka Jedinog puta Jasmina Stojiljković (imajući u vidu gromoglasne aplauze trebinjskog gledališta). Tako je ideja o sadejstvu različitih, a ipak veoma bliskih integrala, koji se izražavaju jezikom teatra, iznenada aktuelizovala ideju srpskog sveta u njenom izvornom vidu.
Oživljavanje i prožimanje istih narodnih težnji zbilja je – jedini put. Trebinjski festival učinio je sve da ga pokaže i stručnoj i široj publici i za to zaslužuje svaku hvalu. Sada su na potezu drugi, s Beogradom na čelu. Nešto što nikne u Gračanici, u ognjištu srpskog religijskog i kulturnog života, zaslužuje udvostručenu brigu naše kulturne javnosti i institucija i vredno je naročite pažnje u političkom, ali i kulturno-umetničkom smislu. Jedini put možda oskudeva u mnogim elementima teatarskog umeća osim u jednom, za nas najvažnijem: u veri i zajedništvu.
Božidar Zečević je srpski filmolog, istoričar filma, dramaturg i reditelj, profesor analize filma, član Evropske filmske akademije (Berlin), filmski kritičar Večernjih novosti i stalni saradnik nedeljnika Pečat
Naslovna fotografija: Wikimedia/Svjetlopis, Vladimir Tadić, CC BY-SA 4.0
autor:Božidar Zečević
izvor:http://standard.rs
