Valandovski pokolj je naziv za ratni zločin koji su počinili bugarski vojnici početkom aprila 1915. godine u mestu Valandovo, blizu Udova, na jugu Vardarske Srbije, iako tada Bugarska još nije bila zvanično ušla u rat na strani Centralnih sila.
Tokom ovog mučkog napada ubili su 281 srpskog vojnika na veliki pravoslavni praznik Veliki petak. Tokom Valandovskog pokolja počinjena su zverstva od strane bugarskih snaga, tako da je većina srpskih vojnika zaklana, između ostalih i 20 mladih regruta u bolesničkoj postelji. Leševi srpskih vojnika su skrnavljeni, sečeni bajonetima i noževima i unakaženi. Neki leševi su spaljivani, postoje podaci da su neki leševi pečeni na ražnju. Groblje vojnika je uništeno u vreme okupacije 1915-18.[1]
Na mestu svirepog pokolja, nakon završetka Prvog svetskog rata kralj Aleksandar I Karađorđević podigao je spomen kapelu kosturnicu 1936. godine, po zamisli Momira Korunovića, koja je osveštana 01.11.1936. godine, deset dana pre Srpskog vojničkog groblja Zejtinlik u Solunu, u znak sećanja na Valandovske mučenike. Tada su ovde preneti ostaci još 2000 srpskih vojnika postradalih na prostoru Đevđelije, Strumice, Dojrana i mesta Negotino.
Tu su se Srbi ovih krajeva okupljali i redovo održavali parastose do 1941. godine kada je izbio Drugi svetski rat. Bugarski fašisti su okupirali vardarski i južno-moravski deo Srbije, kao i manji deo Timočke Krajine. Tokom 1941. godine provalili su u spomen-kapelu, opljačkali sve što je moglo da se odnese i oskrnavili grobove.
Dugo godina nakon Drugog svetskog rata ovu spomen-kapelu niko nije obilazio, jer je nova komunistička vlast smatrala da spomenik nije u skladu sa očuvanjem bratstva i jedinstva.
Sredinom 1960-ih ova spomen-kapela počinje da se uređuje i Srbi u Vardarskoj Makedoniji ponovo dolaze na parastose u Valandovsku kapelu.
facebook strana knjiga o milutinu
