Dubrovačko srpsko pjevačko društvo „Sloga“ osnovano je 1874. u Dubrovniku. Društvo je okuplјalo Srbe katoličke i pravoslavne vere. Radilo je u reprezentativnoj dvorani na drugom spratu u palati Gučetić (Stari teatar) u ulici Od puča. (1). Pre „Sloge” postojalo je Srpsko pjevačko društvo. U aprilu 1875. Dubrovačko radničko društvo priredilo je akademiju na kojoj su učestvovali pevači „Sloge“. Zajedno sa Srpskim pjevačkim društvom „Jedinstvom” iz Kotora uveličalo je 9.oktobra 1877. svečanost osvećenja crkve Sv. Blagovještenija i učestvovalo u svečanoj liturgiji od crkve do Pila. Prigodom smrti pjesnika Meda Pucića, 30. juna 1882. „Sloga“ je poslala lovor-venac. Prilikom prenosa Brankovih posmrtnih ostataka iz Beča na Stražilovo, „Sloga“ je priredila zadušnice pesniku u pravoslavnoj crkvi 22. jula 1883. Povodom desetogodišnjice rada Dubrovačkog Radničkog Društva, priređena je 7. maja 1883. svečanost u Gružu. Sem učešća hora, „Sloga“ je stavila svoj reportoar narodnih pesama na raspoloženje Radničkom društvu. Dubrovačka „Štionica” održala je septembra 1885. u Bondinom teatru svečanu akademiju povodom 50-godišnjice književnog rada Matije Bana. Hor (pevači „Sloge” i diletanti) pevao je pod upravom Mancata „Što ćutiš !” i „Sablјo moja”. Na opšti zahtev morali su ponoviti svoje pesme. Prigodom parastosa koji je priredila Srpsko-pravoslavna crkvena opština osnivaču „Matice srpske” u Dubrovniku Konstantinu Vučkoviću 1. novembra 1893. društvo je izdalo epigraf u slavu narodnom dobrotvoru. „Sloga” je proslavila 25. godišnjicu svoga rada januara 1899. uz zabavu sa igrankom, na dan svog pokrovitelјa sv. Save. (2)
U srpskom pjevačkom društvu „Sloga“ održana je početkom 1904. pokladna zabava na kojoj je pevao društveni hor i svirao tamburaški zbor Dubrovačkog Radničkog Društva. Na zabavi je urednik „Dubrovnika” Antun Fabris prikuplјao priloge za postradale Ruse u Rusko-japanskom ratu 1904. (3) Prosvetno-privredno društvo „Srpska zora” pomagala je pre Prvog svetskog rata rad „Sloge“ u Dubrovniku. „Sloga” je korporativno sa zastavom učestvovala u povorci u Dubrovniku 1912. kada je slavlјena 30-godišnjica smrti Meda kneza Pucića. (4)
Povodom dvadesetogodišnjice smrti dubrovačka društva pohodila su grob Antuna Fabrisa 19. oktobra 1924. Povorka je bila predvođena od sokolske fanfare. U povorci su bili sokolska četa sa barjakom, četa Orjune sa barjakom, Dubrovačko Radničko Društvo i Srpsko Pjevačko Društvo „Sloga“ sa barjacima. Između barjaka „Sloge“ i Radničkog Društva vođen je venac od svežeg cveća sa srpskom i dubrovačkom vrpcom, sa natpisom: Svome učitelјu i vođi Antunu Fabrisu harno „Dubrovačko Radničko Društvo“ i Srpsko Pjevačko Društvo „Sloga“. Povorka je stigla na grob, gde je već bilo okuplјeno dosta građana. Na grobu su govorili Antonije Vučetić, Vid Vukasović i Novak Bukvić, koji je u ime Radničkog društva i „Sloge“ položio venac. Prisutni su gologlavi saslušali govore i trokratnim „Slava“ odali poštu Fabrisu. Dum Niko Đivanović je održao verski obred za pokoj duše Fabrisa i dum Ivana Stojanovića. Povorka se vratila u grad predvođena koračnicama sokolske fanfare.(5)
Pjevačkom društvu „Sloga“ bio je 13. juna 1926. svečano uručen orden sv. Save V stepena. (6)
„Sloga“ je 1924. zajedno sa Dubrovačkim radničkim društvom svečano proslavila svoju pedesetogodišnjicu. Hor je na početku bio muški hor a od 1925 mešoviti. Proslava 60-godišnjice „Sloge” 7 oktobra 1934. održana je u renoviranim prostorijama. (7)
Povodom proslave „Jugoslovenska Pošta” iz Sarajeva br. 1630 od 8.oktobra 1934. pisala je : „Jedno od najstarijih dubrovačkih kulturnih i nacionalnih ustanova je Srpsko Pjevačko društvo Sloga“. (8) Na svečanostima prilikom otkrivanja Nјegoševog spomenika u Trebinju 1934. učestvovala je i „Sloga”. Izaslanstvo Oblasnog odbora Jadranske straže Dubrovnik položilo je venac. Prilikom otkrivanja spomenika „Sloga” je pevala kompoziciju „Zavjet Srbi ispuniše”, koju je komponovao njezin horovođa Pehar. (9)
Hor „Sloga“ je oko 50 puta godišnje pevao u pravoslavnoj crkvi. Crkvenoopštinski savjet podstakao je „Slogu“ da osnuje dečji hor u crkvi. Povodom smrti kralјa Aleksandra 1934. „Sloga“ je priredila duhovni komemorativni koncerat u pravoslavnoj crkvi. Pored crkvenih kompozicija na programu je bila prigodna kompozicija Pehara „Čuvajmo Jugoslaviju”. Proslava 700-godišnjice srpskog prosvetitelјa Sv. Save 1935. počela je predavanjima održanim u prostorijama „Sloge“. Predavači Jovica Perović, prof. Ljeposava Gatalova i prof. Salih Nazečić prikazali su značaj i ulogu Sv. Save na državnom, vjerskom i prosvjetnom polјu. Na dan Sv. Save Dubrovačko srpsko pjevačko društvo „Sloga“ priredilo je uveče svečani koncerat koji je dirigovao Pehar. (10)
Dubrovački biskup dr. Josip Marija Carević organizovao je marta 1935. Duhovni koncert u katedrali u Dubrovniku radi pribavlјanja sredstava za pomoć siromašnima i nezaposlenima. Biskup Carević pozvao je samo deo društava iz Dubrovnika na saradnju. Među njima su bili Hrvatsko pjevačko društvo „Gundulić” i Pjevačko društvo „Dubrava”. Humanitarni rad na koncertu vršila su društva : Odbor Milosrđa, Anica Bošković, Napredak, Kat. Društvo „Bošković”. Nacionalna društva održala su sastanak 7. marta 1935. u Sokolani. U Proglasu koji je upućen građanstvu kao protest što i ta društva nijesu pozvana da sudeluju u akciji za siromašne i nezaposlene istaknuto je : „U poslјednje vrijeme naša je javnost svjedok izvjesnih akcija u ime Dubrovnika i dubrovčanizma, koje se redovito stavlјaju pod razne kulturne i humane naslove da bi se lakše postigla svrha koja stoji u opreci sa najbolјim odlikama kulturne i nacionalne prošlosti našega grada. Saradnja nacionalnog građanstva i nacionalnih ustanova u kulturnim i humanim priredbama, koje su na dnevnom redu, redovito je onemogućena dobro smišlјenim aranžmanima ili je vrlo rijetko otvoreno odbijena kao suvišna i nemoguća. Jasna je namjera da se stvori uverenje kako samo jedna vjerski, plemenski i politički obilјežena strana predstavlјa kulturne kapitale i duhovne napore našega grada te smisao za humanu i socijalnu akciju. Pri tome aranžeri ovakovih akcija ne odbijaju nego čak i traže materijalnu pomoć baš od onih koje isklјučuju iz rada u takozvanim kulturnim i humanim akcijama. Potpisane nacionalne ustanove, kao predstavnice ogromnog dijela nacionalnog građanstva, ne mogu ostati indiferentne prema ovakovom radu, koji netačno predstavlјa raspoloženja u našem javnom mišlјenju pak izjavlјuju da ni u kom slučaju ne mogu biti protivnice nikakve akcije u kojima ima da se manifestuje kulturna i humana aktivnost našega grada. Potpisana društva posebno utvrđuju da su bila namjerno isklјučena od priredbe duhovnog koncerta u dubrovačkoj katedrali kojemu je cilј da se pomogne gradska sirotinja. Odbijanje nacionalnih ustanova od ovakove humane akcije ima jasnu tendencu da se radi jednostranog političkog interesa žrtvuje općeniti, što može da posluži samo cijepanju snaga. Osuđujući ovakav rad potpisana društva riješila su da organizuju istinsku i opću humanu akciju na najširoj osnovi ne zabranjujući svome članstvu da prinosom pomogne i ovu akciju za pomoć neuposlenim, siromašnim i bolesnim. Dubrovnik, 8 marta 1935.” Proglas su potpisala društva : Jugoslovensko Muslimansko društvo „Preporod”, Pododbor društva „Kneginja Zorka”, Jadranska straža, Savez ratnih dobrovolјaca, Udruženje rezervnih oficira, Udruženje „Čuvaćemo Jugoslaviju”, Dubrovačko Srpsko pjevačko društvo „Sloga”, Dubrovačko radničko društvo, Oblasni odbor narodne obrane, Sokolsko društvo, Udruženje četnika, Udruženje ratnih invalida, Dobrovolјna vatrogasna četa, O.N.O. „Nova Jugoslavija”. (11)
Dječji zbor D.S.P.D. „Sloga” priredio je 25. maja 1935. prvi koncert u društvenoj koncertnoj dvorani. Na programu su bile kompozicije Mokranjca, Pehara, Hajdna, Mocarta, Brunera, dra. Markovca, Špolјara i M. Sparavale. Koncertom je dirigovao Gustav I. Pehar, dirigent „Sloge“. Dubrovačko srpsko pjevačko društvo „Sloga“ priredilo je 10. maja 1936. svoj redovni godišnji koncert u društvenoj koncertnoj dvorani. Na programu su bile kompozicije Arhangelskog, Biničkog, Čeneka, Gotovca, Ksičke, Ljvova, Nastasijevića, Pehara i Šapra. Veliki interes pobudila je kompozicija „Jednom skukom človiku“ koju je komponovao mladi dubrovački kompozitor Zdenko Šapro na tekst Dinka Ranjine.(12)
Dubrovačko srpsko pjevačko društvo „Sloga“ priredilo je u prvoj polovini oktobra 1936. turneju po Jugoslaviji. Posetili su Sarajevo, Oplenac i Beograd. Održali su 10 oktobra 1936. koncert na Kolarcu u Beogradu. (13)
Prilikom sahrane dr. Stefi Račića u Cavtatu 17. marta 1937. Dubrovačko Srpsko Pjevačko Društvo „Sloga” otpevalo je „Dnes svjat” i „Vječnaja pamjat” od Mokranjca. (14)
Program koncerta zakazanog za 20. jun 1937. u atrijumu Sponze bio je:
1. Duhovne pjesme Rimski-Korsakov “Oče naš”– mješoviti hor; Bortnjanski “Javisja blagodat Božija”– mješoviti hor; Mokranjac “Statija treća” — mješoviti hor;
2. Svjetovne pjesme a) umetničke Milojević “Muha i komarac” — mješoviti hor; Gotovac “Ponuda dragoga” — muški hor, tenor solo Ante Šolјarić; Mokranjac “Kozar” — mješoviti hor; b) narodne pjesme Vidošić “Dvije pjesme iz Mostara” a) Ej, bejturane—alt solo Štefica Vidošić uz pratnju muškog hora, b) Baćevići, selo malo — mješoviti hor; Odak “Rapsodija treća” (Dorica pleše …) mješoviti hor; Horovođa Tihomil Vidošić. (15)
Uprava „Sloge“ uputila je pismo od 18.10.1937. Upravnom odboru Srpske pravoslavne opštine u Dubrovniku u kojem je istakla : „Pripomoć „Slogi“ od crkve smanjena sa 1.500 na 1.000 dinara. Dubrovačko pjevačko društvo od svog osnutka prije 63 godine usko je skopčano sa crkvom da se ne može odvojiti jedno od drugoga“.(16)
Dubrovačka nacionalna društva svoja predavanja priređivala su u prostorijama Dubrovačkog Srpskog Pjevačkog društva „Sloga“. U svečanoj dvorani „Sloge“ Matica srpska je održala predavanja o Ruđeru Boškoviću, Vuku Karadžiću, Puškinu … . Na dan 300–te oblјetnice smrti Điva Frana Gundulića 8 decembra 1938. priredila je svečanu sjednicu, na kojoj je prof. S. Burina održao predavanje o Gunduliću. Dr Henrih Barić, održao je 1937. predavanje na temu „mentalitet jednog pokolјenja“, u kojem je iznio ulogu predratne Srpske narodne stranke na Primorju. (17)
Inicijativom Dubrovačkog Radničkog Društva i uredništva „Dubrovnika“ oktobra 1937. održan je pomen Dubrovčana na grobu Antuna Fabrisa, povodom 33–godišnjice njegove smrti. Pred Domom Dubrovačkog Radničkog Društva okupila se povorka. Povorku je predvodila Dubrovačka građanska muzika iza koje su nošena četiri vjenca: „Dubrovačkog Radničkog Društva“, lista „Dubrovnik“, „Mjesnog odbora Jugoslovenske radikalne zajednice“ i „Nacionalnog Cavtata“. Iza vjenaca je išao barjaktar noseći zastavu Dubrovačkog Radničkog Društva, a za barjakom sve dva i dva, preko 300 građana. Kad je povorka stigla na groblјe, tu je već čekalo nekoliko stotina građana. Dum Andro Murat prekadio je grob u kome počiva Fabris zajedno sa dum Ivanom kanonikom Stojanovićem. Po svršenim molitvama dum Andro je istakao u svom govoru da je Fabris išao naročito za tim da se podigne, prosvijetli i na put istine povede dubrovački radnik. Posle ovoga D.S.P.D. „Sloga“ otpjevala je Mokranjčev „Dnjest svjat“. Sledili su govori: Iva Šuberta, predsjednika Dubrovačkog Radničkog Društva, Nika Vragolova u ime nacionalnog Cavtata, Boža Hope u ime lista „Dubrovnik“ i Ruđera Vučetića koji se zahvalio u ime rodbine. Posle govora D.S.P.D. „Sloga“ otpjevala je „Vječnaja pamjat“. Na kraju muzika je odsvirala posmrtni marš. Nakon toga građani su se ponovo svrstali u redove i u povorci predvođeni muzikom vratili u grad. (18)
Ivo Džodžo je bio treći oficir na dubrovačkom teretnom brodu “Srđ”, koji je 1937. u sudaru sa švedskim brodom “Hag” potonuo u reku Šeldu. Te noći je Džodžo ležao bolestan ali u momentu nesreće i pored toga što je bio bolestan krenuo je da spasava drugove. Iz hladnih valova Šelde spasao je 15 svojih drugova. To je platio nakon četiri meseca životom. Teško se razboleo.prenesen je u dubrovačku bolnicu a nakon dva meseca u sanatorijum Brestovac kod Zagreba, gde je umro. Brodom “Kumanovo” posmrtni ostatci dovezeni su u Gruž a odatle motornim čamcem u gradsku luku u pratnji 14 motornih čamaca koji su formirali žalobnu pratnju preko mora. Mrtvački sanduk je postavlјen u dvorani Sokola. Iz gradske luke krenula je tužna povorka put srpsko-pravoslavnog groblјa na Boninovu. Pratnja u kojoj su učestvovala sva nacionalna društva i mnoštvo građana, predvođenih Dubrovačkom Građanskom Muzikom, krenula je preko Place Kralјa Petra i Čingrijine ulice u crkvu sv. Blagoveštenja, u kojoj je izvršeno opelo, preko kog je odgovarao hor D.S.P.D.”Sloga”. Oprostio se od pokojnika paroh prota B. Mitrović. Pred crkvom je u ime “Sloge”, čiji je vredan i agilan član bio Džodžo, održao govor učitelј Dušan Rajačić. Povorka je od crkve krenula na groblјe na Boninovu. Tu se oprostio u ime O.N.O. “Nove Jugoslavije” kapetan Papa, a u ime pomoraca kap. Niko Bojanić. (19)
Saša Nedelјković, član Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Srbije
Dubrovačko srpsko pjevačko društvo „Sloga” (2)
____________________________
Napomene:
1. Sofija Božić, „Srbi u Hrvatskoj 1918-1929“, str. 309, 310, Beograd, 2008; ,,Kultura Srba u Dubrovniku 1790-2010”, Beograd-Dubrovnik, 2012, str.276;
2. Irena Arsić, „Jovica Perović (1873-1942) dubrovački publicista”, Niš, 2014, str.126-129;
3. „Zabava”, „Dubrovnik”, u Dubrovniku 28 februara 1904, br. 9, str. 3;
4. Rade Vukomanović, „Dubrovnik”, „Almanah Srbi i pravoslavlјe u Dalmaciji i Dubrovniku”, Zagreb 1971, str. 99;
5. „Pomen Fabrisu“, „Sloga“, Dubrovnik, 20. Oktobra 1924, br. 20, str. 2;
6. „Svečanost „Sloge”, „Dubrovački list”, Dubrovnik, 12 juna 1926, br. 20, str. 4;
7. Sofija Božić, „Srbi u Hrvatskoj 1918-1929“, str. 309, 310, Beograd, 2008; ,,Kultura Srba u Dubrovniku 1790-2010”, Beograd-Dubrovnik, 2012, str. 331, 335, 336;
8. Rade Vukomanović, „Dubrovnik”, „Almanah Srbi i pravoslavlјe u Dalmaciji i Dubrovniku”, Zagreb 1971, str. 99;
9. „Izveštaj Glavnog odbora Jadranske straže za IV glavnu skupštinu Ljublјana, 6-8.9.1935“, str. 11-12; Rade Vukomanović, „Dubrovnik”, „Almanah Srbi i pravoslavlјe u Dalmaciji i Dubrovniku”, Zagreb 1971, str. 99;
10. Milorad Vukanović, „Iz istorije Srpske pravoslavne crkve u Dubrovniku opštestvo srpske pravoslavne crkve od 1929. do 1946. u Dubrovniku“, „Bratstvo“ XV Društvo „Sveti Sava“, Beograd 2011, str. 95; ,,Duhovni komemorativni koncerat Sloge”, ,,Dubrava”, br. 19, Dubrovnik, 17 studenog 1934 godine, str. 3; ,,Kulturni život Dubrovnika”, ,,Dubrava”, br. 22, Dubrovnik o sv. Vlahu 1935, str. 12;
11. „Duhovni koncerat”, „Dubrava”, Dubrovnik, 15 ožujka 1935, br. 25, str. 1; „Proglas nacionalnih društava.”, „Narodna Svijest”, Dubrovnik, 13 Ožujka 1935, br. 10, str. 3;
12. „ Prvi koncert dječjeg zbora S. P. D. „Sloge“ u Dubrovniku“, „Đirilometodski vjesnik”, Zagreb, Juni, juli, avgust 1935 , br. 6, 7 i 8, str.79 ; „Koncert „Sloge“ u Dubrovniku“, „Đirilometodski vjesnik”, Zagreb, Juni, juli, avgust 1936, br. 6, 7, 8, str. 98;
13. „Kultura Srba u Dubrovniku 1790-2010”, Beograd-Dubrovnik, 2012, str. 338, 339;
14. „Dr. Stefi Račić”, „Dubrovnik”, Dubrovnik, 20 marta 1937, br. 7, str. 2, 3;
15. „Program koncerta”, „Dubrovnik”, Dubrovnik, 19 Juni 1937, br.21, str. 3;
16. Milorad Vukanović, „Iz istorije Srpske pravoslavne crkve u Dubrovniku opštestvo srpske pravoslavne crkve od 1929. do 1946. u Dubrovniku“, „Bratstvo“ XV Društvo „Sveti Sava“, Beograd 2011, str. 95;
17. „Predavanje u „Slozi” profesora beogradskog univerziteta, Dr. Henrika Barića, Dubrovčanina”,, „Dubrovnik”, Dubrovnik, 13 Novembar 1937, br.42, str. 1,2,3; „Vukovo veče“, „Dubrovnik“, Dubrovnik, 18. decembar 1937, br. 47,str. 4;
18. „Dubrovčani na grobu pok. Antuna Fabrisa“, „Dubrovnik”, Dubrovnik, 23. oktobar 1937, br. 39, str. 1;
19. „Ivo Džodžo”, „Dubrovnik”, Dubrovnik, 30 aprila 1938, br. 17, str. 4;
