- Sigurno ste mnogo puta do sada čuli da stranci, a ponajviše komšije Hrvati, Srbe nazivaju Srbijancima. U Vojvodini, takođe, postoji običaj da se za stanovnike naše zemlje koji žive južno od Save i Dunava kaže da su Srbijanci
NIJE SRBIJANAC NEGO SRBIN Koje je poreklo reči Srbijanac?
Izraz Srbijanci, Srbijanac ili Srbijanka je višeznačan. U Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori se njime označavaju ljudi koji žive u Srbiji, bez obzira na etničku i religijsku pripadnost, dok u Vojvodini označava žitelje uže Srbije.
Izraz je predmet mnogobrojnih lingvističkih i političkih polemika. Često se osporava kao stran srpskom jeziku, a u centralnoj Srbiji na koju se najčešće i odnosi, mnogi ga smatraju uvredljivim. Spor Srbin – Srbijanac potiče još iz vladavine kralja Milana Obrenovića, tačnije iz 1882. godine…
Kada je Kneževina Srbija postala kraljevina, a kralj Milan Obrenović krunisan za kralja, on je iz Beča dobio zahtev u kome Austrougarska ističe da kralj „ne može biti srpski, već srbijanski“, odnosno da svoj kraljevski pridev zasnuje na teritorijalnoj a ne etničkoj odrednici, budući da Kraljevina Srbija nema jurisdikciju nad Srbima van Srbije.
Habzburška monarhija je sebe smatrala domovinom Srba prečana, pa je izraz „srpski“ doživljavala kao odraz pretenzija Srbije na sve Srbe. Ovo se zadržalo i do današnjih dana, pa ćete mnoge Vojvođane čuti kako Srbe van Vojvodine nazivaju Srbijancima. Vuk Karadžić je prvi u svoj Rječnik uveo termin “srbijanski”:
U njemu stoji da je Srbijanac “čovjek iz Srbije”, a “srbijanski” – “koji je iz Srbije”. Nakon Vukovog, ovaj termin se našao i u svim ostalim rečnicima pod sličnom definicijom.
Što se Crnogoraca i “srbijanstva” tiče…
Izraz “Srbijanac” izbegavaju nesrpski (etnički) Crnogorci kojima pogoduje da se govori o Srbima i Crnogorcima a ne o Srbijancima i Crnogorcima, jer po tome ispada da Crnogorci nisu Srbi. Još je i Njegoš koristio termin “Srbi, Srblji, Serbli” u 19. veku kada niko, recimo, nije poricao da su Crnogorci Srbi, pa je stvoren izraz „Srbijanac“, da bi se razlikovao po geografskom poreklu, objasnio je naš filolog Ivan Klajn.
Klajn, međutim, smatra da se u hrvatskim i bošnjačkim medijima preteruje s upotrebom izraza “Srbijanac” i “srbijanski”: Mi to ne priznajemo, a ne priznajemo ni postojanje jezika koji se zove “bosanski”, što ne priznaju ni Hrvati. Ako hoće, oni taj jezik mogu nazvati bošnjački, ali ne bosanski. – kaže Klajn.
Klajn je ukazao i na studiju profesora Egona Feketea koja do detalja predstavlja kako je došlo do rivaliteta Srbijanac – Srbin: “Umesto prideva srpski može se upotrebiti i pridev srbijanski. Prvi ima šire značenje i nacionalnu konotaciju, dok se u drugom slučaju radi o teritorijalnom određenju, pa se pridev srbijanski vezuje za Srbiju. Kao što svi Srbi nisu Srbijanci tako ni svi Srbijanci (građani Srbije) nisu Srbi”, govorio je dr Fekete.
I da zaključimo…
Klajn kaže da nigde u Evropi osim u Srbiji i Bosni ne postoji nacionalna oznaka koja bi bila pandan terminima “Bosanac” i “Srbijanac”, poput “Francužanina” ili “Italijanjanina”. Do toga nije došlo u Hrvatskoj (Hrvaćanin) i Albaniji (“Albanjanin”) iz politčkih razloga, jer se tamo više insistiralo na etničkoj monolitnosti. Srbi su, prema njegovim rečima, mnogo više bili izmešani s drugima nacionalnostima.
https://balkanskageopolitika.com/
Ja sam za to da se svi DRŽAVLJANI SRBIJE, bez obzira na etničko ili versko poreklo, nazivaju Srbijancima, a što pre eliminisati „službena imena“ nekih nacija čiji pripadnici, iako su državljani Srbije, sebe, uz totalnu toleranciju države Srbije, nazivaju Mađarima, Albancima, Rumunima, Hrvatima, Bošnjacima, Slovacima itd. Pitam se kako bi izgledala Nemačka u kojoj živi preko 6 miliona stanovnika Turaka ili turskog porekla, zajedno sa pripadnicima još oko 170 drugih nacija osim Nemaca, kada bi im se dalo slično pravo kao našim državljanima nekog dalekog stranog porekla u Srbiji?
Privatno, stanovnici u Srbiji, mogu da budu šta žele ali zvanično mogu da budu samo SRBIJANCI npr. srpskog porekla, mađarkog porekla, albansko-šiptarskog, hrvatskog porekla itd. Isto tako uvesti, kao u skoro svim državama EU samo JEDAN službeni jezik- jezik većine državljana, znači jezik Srba, srpski. Privatno i u privatnim školama, kao našim iseljenicima u Evropi i šire, omogućiti pored srpskog jezika kao glavnog predmeta na CELOJ TERITORIJI DRŽAVE SRBIJE, u tzv. „dopunskim školama“ učenje njihovih maternjih jezika. Znači- službeni jezik mora i treba da bude samo jedan a ne skoro gotovo desetak tuđih jezika na srpskoj teritoriji! Pomenimo i to da u skoro svim savremenim državama EU imena stanovnika su izvedena od imena države, u Austriji su Austrijanci -bez obzira da li su turskog, srpskog, kineskog ili ko zna kog drugog porekla i postoji samo jedan službeni jezik. U SAD (Americi) su svi Amerikanci takođe sa jednim službenim jezikom- engleskim, u Nemačkoj su svi Nemci -takođe sa samo jednim zvaničnim službenim jezikom, u Francuskoj su svi državljani te zemlje Francuzi iako ih ima iz svih krajeva sveta itd. itd.
Sva „rasparčavanja“ i podele stanovništva Srbije sa srpskim državljanstvom na neka često daleka etnička porekla i priznavanje tuđih nacija i jezika ljudima koji skoro da ne znaju ni reč srpskog (npr. Severna Vojvodina -mađarski jezik, u Bujanovcu i na Srpskom Kosmetu je šiptarsko-albanski jezik itd.) vode samo kad-tad neminovnom rasparčavanju i rasturanju srpske države što smo već videli i doživeli na Kosmetu a prema pisanju zapadne štampe to se očekuje i u Raškoj oblasti zvanoj Sandžak sa novokomponovanim „bošnjačkim“ jezikom i novonastalom „nacijom“ Bošnjaka -na severu Vojvodine je to sa mađarskim jezikom itd. Ako hoćemo da sačuvamo celovitost Srbije, koja bi trebala da bude i da ostane bar današnje veličine, a ne samo u granicama nekadašnjeg Beogradskog pašaluka, nema nam drugog izlaza, ma koliko se nekakvi „drugosrobijanci“, kosmopolite i ko zna još ko zalagali za neku multi-kulti državu Srbiju, svih nacija, jezika i vera…
Ovde je na delu pitalica poput čuvene da li je starija kokoška ili jaje? Da li je Srbija dobila ime po Srbima ili je pak obratno?
Obzirom da odgovor na ovo drugo pitanje svi znamo jasno je da je izraz „Srbijanac“ naopak ukoliko nije šaljiv.