Kako se danas u Srbiji stari, pitanje je koje je postavljeno na razgovoru „(Ne)Dostojanstveno starenje i starost“ koji je organizovala Fondacija Centar za demokratiju u saradnji sa Fondacijom Friedrich Ebert.
U Srbiji je prošle godine, prema podacima PIO Fonda bilo ukupno 1.692.697 penzionera i penzionerki. Među njima 65% čine starosni penzioneri/ke, oko 20% čine porodične penzije i nešto preko 15% invalidske. Organizatori događaja su podsetili da u prilog tvrdnji da je društvo u Srbiji sve starije govori i činjenica da stariji od 67 godina predstavljaju preko 20% stanovništva u Srbiji.
Postaju li penzioneri socijalni slučajevi?
Ekonomska kriza izazvana pandemijom Korona virusa, iz korena bi mogla da promeni odnose u društvu i da sruši položaj mnogih grupa u našem društvu, a među ugroženima su mnogi penzioneri. Uslovi za odlazak u penziju se pooštravaju, a preko 160 hiljada starijih osoba je bez ikakve penzije, a 329.925 penzionera/ki prima mesečno manje od 15.113 dinara. Prema statističkim podacima PIO Fonda poljoprivrednu penziju u iznosu od do 5.000 dinara prima 2.123 penzionera.
Organizatori razgovora su postavili pitanje i koliko je takvo stanje održivo i iz perspektive prosečne porodice u Srbiji koja se često oslanja upravo na primanja penzionera, imajući u vidu da stopa zavisnosti starijih raste iz godine u godinu kao i da je indeks zavisnosti u mestima sa izraženim siromaštvom i veći, a projekcije su da će u 2040. godini na petoro stanovnika radnog uzrasta doći dvoje lica starijih od 65 godina.
Govornici su podsetili da su penzioneri bili i vlasnici banja i nekretnina, pored toga što su zaradili svoje penzije, te da penzije nisu milostinja. Milan Grujić iz Udruženje sindikata penzionera Srbije je naveo da su penzioneri danas siromašni koliko i država u kojoj žive. On je podsetio da je minimalna potrošačka korpa veća od prosečne penzije, te da većina penzionera ne može da zadovolji osnovne potrebe: „Penzioni fond je postao politički plen“ poručio je Grujić.
Brankica Janković, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je izjavila da su stari izloženi različitim oblicima diskriminacije, zanemarivanjima, samozanemarivanjima i nasilju i upozorila je da je javni diskurs takav da govori koliko ima starih i koliko su visoka izdvajanja za njih što stvara negativan odnos prema starima i stigmu.
Snežana Šantić iz Udruženja penzionera Stari grad je izjavila da ova centralna gradska opština u Beogradu ima 20.000 starih, a da jedna trećina njih živi potpuno sama. „Niko nas ne uči kako da starimo“, rekla je Šantić. „1946. godine je Socijalistički savez radnog naroda doneo dekret po kome su formirana udruženja penzionera po svim opštinama u Jugoslaviji, kako bi se stari uključili u obnovu države u granicama svojih mogućnosti, ali i da budu deo društva gde mogu da doprinesu savetima“ poručila je Šantić.
Kako do penzije?
Od početka tekuće godine važe novi uslovi za penzionisanje, jer je granica za odlazak u starosnu penziju kod žena pomerena za dva meseca, tako da žene u 2021. godini u starosnu penziju mogu da idu sa 63 godine i dva meseca života i najmanje 15 godina staža osiguranja, dok je za muškarce ostala granica od 65 godina starosti i najmanje 15 godina radnog staža.
Promenjeni su i uslovi za ostvarivanje prava na prevremenu starosnu penziju, pa je muškarcima sada potrebno 40 godina staža osiguranja i najmanje 59 godina života, a ženama najmanje 39 godina i četiri meseca staža osiguranja i najmanje 58 godina i četiri meseca života.
„Kada podnesete zahtev za penziju ranije je prolazilo od osam, devet meseci do godinu dana do rešenja za penziju. Od čega živimo u tom periodu? Od čega se lečimo?“ poručila je Šantić.
Mirjana Rašević sa Instituta društvenih nauka kaže da prema indeksu aktivnog starenja koji prati 22 indikatora, Srbija dostiže broj 30 od 100, ispod proseka za Evropsku uniju, a „pokazuje se da muškarci imaju neuporedivo veći ideks aktivnog starenja nego žene“, jer su muškarci ekonomski aktivniji pa su i njihova prava vezana za zdravlje, bezbednost, ekonomsku nezavisnost veća.
Izvor: Masina
