Da bismo došli do najboljeg i pravednog odgovora na pitnje šta uraditi sa Dejtonskom BiH, neophodno je definisati njeno društveno političko uređenje kroz argumentovanu analizu Aneksa IV koji predstavlja ustav BiH. Takva objektivna i stručna analiza dovodi nas do zaključka da je Dejtonska BiH državna zajednica, koju su međunarodnim ugovorom formirale Bošnjačko Hrvatska Federacija i Republika Srpska zadržavajući za sebe suverenitet kao najviše pravo odlučivanja.
Zato me čude izjave nekih političara koji kažu da je Dejtonska BiH državna zajednica, a da bi izlazak Republike Srpske iz takve zajednice bio akt secesije. O secesiji se radi u slučaju kada jedan teritorijalni entitet u kojem živi jedan ili više naroda, manjina ili uopšte građana rade na odcjepljenju od jedinstvene države koja ima centralnu vlast i svoju teritoriju. I to je stvar ustavnog prava a ne međunarodnog.
U skoro svim nacionalnim ustavima secesija je krivično djelo i samim tim kažnjivo. Pravo na secesiju ne garantuje ni jedan međunarodni dokument, kao što ga ni ne zabranjuje.
Dakle, treba razlikovati razgradnju jedinstvenih, centralizovanih država od razgradnje državnih zajednica. U prvom slučaju radi se o secesiji, koja je u nacionalnim ustavima nedozvoljena, predstavlja krivično djelo, dok u drugom slučaju – to je čin razdruživanja i pokreće se u slučaju kada se ne poštuju ugovori vezani za stvaranje državne zajednice ili, ukoliko je jedna od strana postala nezadovoljna tom zajednicom i iskazuje snagu, želju i volju za drugačijom društveno političkom i ekonomskom egzistencijom.
Dejtonska BiH simbolično predstavlja ulje i vodu koje su i pritiskom izmiješane od pristrasne međunarodne zajednice i Dejtonskim sporazumom stvorile „miks“ koji se zove Dejtonska BiH. Ukoliko ne postoji mogućnost povratka na osnovni dogovor, autentični Aneks IV, koji je pod pritiskom ili raznim ucjenama mijenjan, onda je vrijeme za razdruživanje.
Što se tiče prava na samoopredjeljenje koje se spominje u Povelji UN–a, ono je svojevrsni podsticaj da se snagom i sposobnošću dijela, većine ili cijelog naroda, preko svojih predstavnika, političara na određenoj teritoriji uspostavi efektivna vlast, a međunarodno priznanje se traži pozivajući se i na pravo naroda na samoopredjeljenje. Znači, države mogu postojati i bez međunarodnog priznanja što se i dešavalo u istoriji.
U našem vremenu Svijet se destabilizuje i u sučeljavanju dva principa, prava naroda na samoopredjeljenje i princip nepovredivosti granica suverenih država. U tom procesu se pokazuju dvostruki i licemjerni standardi velikih sila, jer krovne međunarodne organizacije, poput UN-a nisu u stanju da zaštite svoje članice. Najbolji primjer je SFRJ koja je bila i osnivač UN-a. Kada smo je već spomenuli ona je kroz jedan proces kontinuiteta od jedinstvene države do federacije prolazila i na kraju se razbila secesionističkim ratovima. Za razliku od Dejtonske BiH koja je međunarodnim ugovorom odmah nastala kao državna zajednica što kao takva joj omogućuje i mirno razdruživanje.
Od pitanja šta uraditi sa BiH, bolje je pitanje u kojim i kakvim društveno političkim i ekonomskim sistemima je najbolje da žive Srbi, Pravoslavci i Bošnjaci, Muslimani na Balkanu. Ali to je tema za novi tekst.
Slušam neke srpske političare koji kažu da Srbi imaju pola BiH. Pri tome mislim na teritoriju, a BiH nema teritoriju, zemlju.
Kada postoje nedoumice koje su od opšteg značaja, onda najviše ustanove, akademija, senat, stručni ljudi, treba da razriješe takve nedoumice, definišu problem, zadatak, i riješe ga. Takvu definiciju, rješenje, treba da ponude javnosti pa i političarima.
Kao običan čovjek, iznosim svoje skromno i kratko razmišljanje o Bosni i Hercegovini. Dejtonska BiH je konfederacija, odnosno državna zajednica. Nastala je međunarodnim ugovorom u Dejtonu (21. novembra 1995.), a potpisanim u Parizu (14. decembra 1995.), i to tako što su tim ugovorom Republika Srpska (proglašena 9. januara 1992. godine) i Bošnjačko-hrvatska federacija (Vašingtonski sporazum,18. mart 1994.) prenijele dio svojih prava i obaveza na zajedničke institucije.
To su uradile Aneksom IV Dejtonskog sporazuma, što je i svojevrsni ustav BiH. Suverenitet, kao najviše pravo u odlučivanju, ostao je u entitetima. Da je dejtonska BiH konfederacija vidi se i po tome što postoje zajedničke institucije a ne centralne, što je način njihovog formiranja princip pariteta – jednake zastupljenosti sva tri naroda i oba entiteta, bez obzira na snagu, brojnost, veličinu, a način odlučivanja konsenzus. Jedina zajednička institucija, u kojoj se odluke donose većinom jeste Ustavni sud BiH, ali upravo u tom sudu, pored po dvojice sudija predstavnika bošnjačkog, srpskog i hrvatskog naroda, nalaze se i trojica stranih sudija, koji presudno utiču na donošenje odluka. Dakle, po Dejtonskom sporazumu, konstitutivni, odnosno ravnopravni, su sva tri naroda i oba entiteta u zajedničkim institucijama BiH, tj. ravnopravnost sva tri naroda, se ne nalazi u entitetima. FBiH je političko-pravni entitet Bošnjaka i Hrvata, a Republika Srpska političko-pravni entitet srpskog naroda.
U oba entiteta ostali imaju pravo nacionalnih manjina po najvišim svjetskim standardima. To dejtonsko ustrojstvo suštinski je poremetila odluka Ustavnog suda BiH o konstitutivnosti sva tri naroda – Bošnjaka, Srba i Hrvata, i u Federaciji BiH i u Republici Srpskoj. Ona je pravno problematična, nelegitimna, iako se može smatrati da je legalno donesena, izvor je problema i drugih štetnih odluka. Takva odluka Ustavnog suda BiH može se kvalifikovati i kao zločin protiv mira, jer ruši Međunarodni mirovni sporazum i izaziva političku destabilizaciju, a može izazvati i sukobe.
Tako razmišljajući, može se govoriti i o krivičnoj odgovornosti sudija koji su donijeli takvu odluku, koja u temelju ruši jedan međunarodni mirovni ugovor iza kojeg stoje najvažnije sile svijeta. Znači dejtonska BiH je državna zajednica i ima samo zajedničke institucije (Predsjedništvo, Parlamentarnu skupštinu BiH, Savjet ministara, Ustavni sud BiH, mnoge druge zajedničke institucije – agencije su naknadno nametnute), ali ne i teritoriju. Teritoriju imaju entiteti, Republika Srpska i Federacija BiH.
Dane Čanković
Izvor: Balkanska geopolitika
Svi sadašnji problemi REPUBLIKE SRPSKE refleksija su kukavničke, izdajničke, poslušničke i zavisne i nesposobne vlasti u SRBIJI ,poslije petooktobarskog puča. Republika Srpska je isuviše i mala i slaba da se bori sa zapadom i Amerikom. Srbija nema hrabrosti da spasi sebe samu, a potrebna joj je samo jedna jedina riječ …..R1244 !!!